Amazon kompaniyasining asoschisi Jef Bezos Forbes ro’yxatida eng boy biznesmen hisoblanadi. U Amazonning bozor qiymatini $1,7 trlngacha ko’tara olgan. Bezos har bir boshqaruvchi bilishi kerak deb hisoblagan quyidagi darslarni taqdim etdi.
Afsuslanishlarni kamaytirish tizimidan foydalaning
Bezos mamlakatning boshqa shahriga borib, u yerda onlayn kitob do’koni ochishni rejalashtirganida, hayolan “afsuslanishlarni kamaytirish tizimi” deb nomlangan mashqlar bajarardi. Uning ahamiyati shundaki, shaxs unda o’zini 80 yoshli keksadek tasavvur qilishi va atrofga razm solishi kerak.
“Men afsuslanishimni minimallashtirishni xohlardim. Va men bilsam, 80 yoshimda buni qilishga urinib ko’rganimdan afsuslanmayman. Men o’zimning buyuk kelajagim bog’liq bo’lgan Internet imkoniyatlaridan foydalanishga urinishimdan afsuslanmoqchi emas edim “, deya tushuntiradi Bezos.
Mos kelgan imkoniyatni toping
Dastavvval Bezos kitob do’koni emas balki internet-biznes ochishni reja qilgan. D.E. Shaw investitsion firmasida ishlab yurgan chog’larida, u internetdan foydalanish yiliga 2300% oshib borayotganligi haqida eshitgan.
Bezos kitoblarni unchalik yoqtirmas edi, lekin internetning bu suratdagi rivojlanishida u kitoblarni yaxshi sotiladigan mahsulot sifatida qabul qildi. 1994-yilda Amazon o’z faoliyatini boshlaganda, chop etilgan kitoblar katalogi deyarli cheksiz edi. Yetkazib berish xizmati ham uncha qimmatga tushmagan. O’sha paytda o’ylangan reja to’g’ri bo’lib chiqdi.
Mijozlarga katta e’tibor qarating
Ko’plab korxonalar mijozlarga asosiy diqqatni qaratish haqida gapirishadi. Jef Bezos bu g’oya bilan butun umr yashab kelgan.
Amazonning sirli komponentlari kompaniyaning bir qancha prinsiplarida namoyon bo’ladi. Eng asosiysi bu — mijozlarga obsessiv-kompulsiv e’tibor qaratish hisoblanadi, deydi asoschi.
Bezos o’z jamoasidan har doim 6 sahifali esdalik va press-reliz namunasi yozishni talab etadi. Bu asosan, mahsulotga mijozlar tomonidan nazar solishga yordam beradi.
Mijozlarga ko’proq qulayliklar taqdim eting
Onlayn xaridlarning dastlabki kunlarida, buyurtma berish ham sotuvchilar, ham xaridorlar uchun dahshatli tajriba edi. Uy egalarining atigi uchdan bir qismigina kompyuterlarga ega edi va ular tezligi jihatidan farq qilmas edi, saytlar juda yomon qurilgan edi.
Internetga kirish va xarid qilish uchun birovni kompyuterda o’tirishga ishontirish deyarli mumkin emas edi. Buning uchun mijozga yetarlicha afzalliklarni taklif qilish kerak edi: tovarlarning arzonligi, cheksiz assortiment va sifatli xizmat. Aks holda, mijozlar oddiy do’konga borishadi.
Internetga ulanish osonlashganda ham, savol dolzarb bo’lib qoldi: veb-saytingiz mijozlaringizning hayotini moddiy jihatdan yengillashtiradimi yoki yaxshilaydimi? Agar shunday bo’lsa, ehtimol sizdan mahsulot sotib olinadi.
Raqiblardan emas, mijozlardan qo’rqing
“Raqobatchilaringizdan qo’rqmang — ular sizga pul olib kelmaydi”, dedi Bezos bir vaqtlar jamoasiga. “Mijozlardan qo’rqing, chunki ularning qo’llarida pul bor”. Boshqacha qilib aytganda, aslida muhim bo’lgan narsalarga e’tiboringizni qarating, degan edi biznesmen.
Uzoq muddatli istiqbolga e’tiboringizni qarating
1997-yilda Amazon hali ham nisbatan kichik kompaniya edi — u 1,5 millionga yaqin mijozga xizmat ko’rsatar edi. O’sha yili Bezosning aksiyadorlarga yozgan xati Uoll-Stritni hayratga soldi. Unda kompaniya choraklik daromad haqida qayg’urmasligi to’g’risida xabar yubordi. Kompaniya ushbu yondashuvni ko’p yillar davomida namoyish etib kelmoqda.
“Biz muvaffaqiyatimizning asosiy o’lchovi uzoq muddatli istiqbolga asoslangan aksiyadorlar qiymati bo’ladi deb ishonamiz”, deb yozgan Bezos. “Ushbu qiymat bizning hozirgi bozor yetakchi mavqeimizni kengaytirish va mustahkamlash qobiliyatimizning bevosita natijasi bo’ladi.”
Prime uzoq muddatli strategiyaning ajoyib namunasidir. Xizmat 2005-yilda ishga tushirilganda, uning narxi yiliga 79 dollarni tashkil qildi va ikki kunlik bepul yetkazib berishni taklif qildi.
Keyinchalik Bezos shunday deb yozgan edi: “Biz Prime shunchalik foydali bo’lishini istaymizki, unda qatnashmaslik mas’uliyatsiz harakatga o’xshab qolishi kerak”.
Tarmoqni kengaytiring
Kitoblar faqat boshlanishi edi. Ko’proq xaridorlarni jalb qilish uchun Bezos arzon narxlarda va mukammal xizmat bilan sotiladigan mahsulotlar ro’yxatini kengaytirishni rejalashtirgan.
Uning rejasiga ko’ra, xaridorlar sonining ko’payishi uchinchi tomon sotuvchilarni platformaga jalb qilish edi, bu esa assortimentni kengaytiradi. Amazon qancha ko’p mahsulot sotgan bo’lsa, uning jarayonlari va tizimlari shunchalik samarali bo’ldi.
Savdo hajmi qanchalik baland bo’lsa, u yetkazib beruvchilardan yaxshiroq narxlarni olishi mumkin va xarajatlarni qisqartirish ko’proq pul o’sishini anglatardi.
