Yaponiya texnologik jihatdan eng rivojlangan davlatlardan biri hisoblanadi. “Yaponiyada ishlab chiqarilgan” iborasini eshitgan inson koʻz oldiga Sony-ni ham keltirsa kerak.
Sony Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan soʻng, mamlakat uchun qiyin paytlar boshlanganda asos solingan. Bu mamlakatni tiklash uchun eng maqbul vaziyat edi. Kompaniyaga ikkita fizik Akio Morita va Masaru Ibuka asos solgan. Bugungi kunda kompaniya ishlab chiqaradigan mahsulot turlari kengaygan. Dunyo miqyosidagi oʻyinlar, smartfonlar, televizorlar, kameralar va boshqa elektronikalar ulushida Sony-ning hissasi katta.
Bugungi maqolamizda aynan ushbu brendning muvaffaqiyat tarixini koʻrib chiqamiz.
Sony kompaniyasining tashkil etilishi
Sony kompaniyasining hikoyasi Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan soʻng, Masaru Ibuka 1945-yil sentyabr oyida Tokioga qaytib kelganida boshlanadi. Avvaliga Masaru va uning sheriklari savdo markazining uchinchi qavatini ijaraga olishdi.
Toʻgʻri, kompaniyaning tashkil etilgan yili 1946-yil deb hisoblanadi, chunki oʻsha paytda isteʼdodli tadbirkor Akio Morita va yosh muhandis Masaru Ibuka Tokioda radio komponentlarning kichik ustaxonasini ochdilar. Hamkorlar oʻz kompaniyalari deb atagan “Tokio tadqiqot laboratoriyasi” dastlab xaridorlar kamdan kam topadigan qurilmalarni ishlab chiqarardi. Kompaniyaning birinchi muvaffaqiyati qisqa toʻlqinli radioeshittirish qutilarini ishlab chiqish va seriyali ishlab chiqarish edi.
Qabul qiluvchi qurilmalarni ishlab chiqarish yaxshi ketayotgan edi, ammo oʻsha paytlarda odamlarda kompaniya xizmatlari uchun toʻlashga pullari yoʻq boʻlgan. Ibuka guruchda toʻlovni amalga oshirishni boshladi, bu esa och Yaponiya sharoitiga koʻproq mos edi. Guruchni qayta sotish paytida Ibuka guruch pishirgich ishlab chiqish orqali maishiy texnika yoʻnalishiga oʻtib ketish haqida oʻylardi.
Ibuka va Morita oʻzlarini darhol biznesda topmadilar. Ular dastlab radio qabul qiluvchilar moslamalar, elektr qurilmalar ishlab chiqardilar.
Bozorga kirishga birinchi urinishlar
Oʻz biznesini qidirish 3 yildan soʻng muvaffaqiyatga yetakladi. 1949-yilda Morita Amerika magnitofonini sotib oldi. Yapon muhandislari aynan shu magnitofondan ilhomlanishgan.
Yangi mahsulot gʻoyasi kompaniya xodimlari tomonidan iliq qabul qilinmadi — ular Masaruning xayoliy gʻoyalarini juda uzoq vaqt tinglashdi, biroq ishonishmadi. Hamkasblarga (va ayniqsa, buxgalterga) loyihaning pul va kuch sarflashini isbotlash imkonsiz edi.
1950-yilda kompaniya birinchi magnitofonni chiqardi. Uning vazni 35 kilogrammni tashkil etdi va narxi 170000 iyenani, yaʼni $472ni tashkil etdi. Biroq ishlab chiquvchilar toʻxtashni rejalashtirmadilar va 1957-yilda birinchi tranzistorli radio qabul qiluvchini taqdim etdilar, u Sony — yangi brendi ostida ishlab chiqarildi.
Sony nomi qayerdan paydo boʻlgan
Akio Morita va Masaru Ibuka jahon bozoriga chiqish imkoniyatini angladilar va bunga bor kuchlari bilan intilishdi. Oʻz orzularini roʻyobga chiqarish uchun choralar koʻrgan sheriklar kompaniya imijiga katta ahamiyat berdilar. Korporatsiyaning nomini SONY deb qoʻydilar (sonus — “tovush”, sonny — “oʻgʻil”, sunny — “quyoshli”).
Kompaniya nomi masalasida yana bir tahmin mavjud. U yapon tilida “balogʻatga yetmagan daholar” maʼnosini olgan birikmadan hosil boʻlgan. Bundan tashqari, Morita dunyoning boshqa tillarida boʻlmagan soʻzni topishga harakat qildi. Yapon tilida “son-ni” tovushlari muvaffaqiyatsiz biznes soʻziga oʻxshash boʻlgani uchun “n” harflaridan birini olib tashlashga qaror qilindi.
Yangi yaratilgan Sony brendining chinakam muvaffaqiyatli ixtirosi 1957-yilda taqdim etilgan birinchi yapon tranzistorli radiosi edi. Tranzistorli radiolar koʻp jihatdan eski radiolardan ustun keldi — ular ixcham va signalni yaxshiroq qabul qilgan. Oʻsha paytdan boshlab kompaniya tarixi dunyoga mashhur turli xil audio qurilmalarning ishlab chiqaruvchisi sifatida boshlandi.
Sony marketing tamoyillari
Sony jahon bozoriga kirib kelgan birinchi yapon korporatsiyalaridan biridir. Akio Morita tomonidan ishlab chiqilgan innovatsion loyihalar koʻpincha kompaniya xodimlarida ham ishonchsizlikni keltirib chiqardi va bozor tadqiqotlariga zid edi.
Ammo u isteʼdodli menejer sifatida mahsulotni reklama qilish, kompaniyaning global imijini yaratish vazifasini oʻz zimmasiga oldi. Akio tadqiqotning salbiy natijalariga ishonmadi va hamkasblarini innovatsion ishlanmalar istiqbolli ekanligiga ishontirdi.
Kompaniyaning kengayishi
Videomagnitofonlar, ratsiyalar va televizorlar darhol amerikaliklar orasida mashhur boʻlib ketdi. Ular Sony brendini qadrlashdi. 1963-yilda Sony Nyu-York fond birjasida aksiyalarini chiqargan birinchi yapon kompaniyasi boʻldi. Ushbu voqea munosabati bilan Akio Morita amerikaliklar qanday yashashini bilish va ularga oʻz bizneslarini moslashtirishni tushunish uchun oʻz oilasi bilan AQShga koʻchib oʻtdi.
Morita Amerikada oʻzini yaxshi his qildi. U ingliz tilini tezda oʻrganishga muvaffaq boʻldi. U amerikaliklarning ishonchi va hurmatiga sazovor boʻldi. Shu vaqtdan boshlab Yaponiya kompaniyalari oʻzlarini dunyoga namoyish qila boshladilar. Ular yaponiyalik yigitchaga ochiq munosabatda boʻlishdi, chunki bu Qoʻshma Shtatlar va Yevropada muvaffaqiyat kaliti edi.
1968-yilda Buyuk Britaniyada Sony Uk Ltd kompaniyasiga asos solindi va Trinitron CRT bilan rangli televizor ishlab chiqarish boshlandi. Tez orada Sony nafaqat AQSh va Buyuk Britaniyada, balki Germaniyada ham oʻz uskunalarini ishlab chiqarishni boshladi. 70-yillarning boshlarida Sony birinchi koʻchma musiqa pleyerini ishlab chiqara boshladi.
1982-yilda Sony va Phillips yana bir inqilobni — birinchi kompakt-diskni taqdim etdilar. Disk hajmi 640 megabaytni tashkil etdi. Ushbu jilddan 74 daqiqali musiqani tinglash imkoni bor edi. Musiqa bilan toʻliq bogʻliq boʻlish uchun 1988-yilda Sony CBS Records Inc ovoz yozish kompaniyasini sotib oldi va uni Sony Music Entertainment deb oʻzgartirdi. Bugungi kunda ushbu kompaniya dunyodagi eng yirik ovoz yozish kompaniyalaridan biri hisoblanadi.
Keyinchalik Sony mahsulot turlari koʻpaya boshladi. Yangi televizorlar, Sony Vaio noutbuklarining eng mashhur seriyalari, Play Station va Play Station Portable, Memory Stick xotira kartalari, Cyber-Shot seriyali raqamli kameralar, noutbuk batareyalari, monitorlar, bir qator DVD pleyerlar, videokameralar, Bravia televizorlari, Ericsson bilan birgalikda ishlab chiqarilgan mobil telefonlar orqali kompaniya gegemon boʻldi.
Sony-ning zamonaviy tarixi
2001-yilda Sony shved kompaniyasi Ericsson bilan oʻz mobil telefonlarini ishlab chiqarish uchun qoʻshma korxona tashkil qildi. Birinchi Sony Ericsson telefoni 2002-yilda chiqarilgan. Ammo 2011-yilda Ericsson sheriklikdagi ulushidan voz kechdi. Keyingi yildan boshlab barcha mobil telefonlar faqat Sony brendi ostida ishlab chiqarila boshlandi.
Shuni taʼkidlash kerakki, Sony oʻz faoliyatining boshidanoq qolgan yapon kompaniyalaridan keskin farq qilar edi. Haqiqat shundaki, Sony odamlarni oʻzlarining akademik koʻrsatkichlari va kompaniyadagi har qanday aloqalarini hisobga olmasdan, tanlov asosida jalb qildi. Bu oʻsha paytdagi Yaponiyada qabul qilingan urf-odatlardan keskin farq qilar edi. Sony ishga qabul qilish jarayonini xolis qildi. Aytishlaricha, Akio Morita koʻp yillar davomida nomzodlar bilan shaxsan suhbatlashgan. Keyinchalik ushbu amaliyot Yaponiyaning boshqa kompaniyalari tomonidan qabul qilinadi.
Gegemon kompaniya oʻz tarixini intizom va tartib asosida qurdi. Adolatli va toʻgʻri tamoyillar kompaniyaning keyingi taqdirini belgilab berdi.
