O‘tgan yilning dekabr oyi oxirida O‘zbekiston chakana savdo bozorida yangi o‘yinchi — “bi1” fransuz “home market” oziq-ovqat do‘konlari tarmog‘i paydo bo‘ldi.
Poytaxtda allaqachon oltita do‘kon ochilgan. Yil oxiriga qadar shoxobchalar sonini 40 taga yetkazish rejalashtirilgan.
Bugungi kunga qadar investitsiyalar taxminan ikki million yevroni tashkil etdi.
Tarmoq do’konlari 1996-yildan beri Auchan hamkori bo’lgan Schiever kompaniyasi tarkibiga kiradi.
Spot Schiever Uzbekistan kompaniyasining savdo bo‘yicha direktori Ismael Jermen bilan ochilishda qanday qiyinchiliklarga duch kelgani va kompaniyaning kelajakdagi rejalari haqida suhbatlashdi.
Ismael Jermen Ismael Jermen so’nggi to’qqiz yil davomida Rossiyadagi Auchan kompaniyasida turli lavozimlarda ishlagan. Ulardan uch yil davomida u “Home market” larning marketing bo’yicha menejeri lavozimida ishlagan, keyinchalik auchan.ru va omnichannel (turli xil aloqa kanallarini integratsiyalashuvi va mijoz bilan yagona tizimga ishlash) sotuvlari bo’yicha direktor bo’lgan.
Salohiyatga ega mamlakat
Fransiya, Polsha, Rossiya va Tojikistonda ishlaganimizdan so‘ng uzoq vaqt yangi bozorga kirish haqida o‘yladik. Bizning tadqiqotimiz uch yil oldin boshlangan.
O’zbekistonni tanlashga quyidagi omillar sabab bo’lgan.
- Tadbirkorlikni rivojlantirish va xorijiy investitsiyalarni jalb qilish shartlari. So‘nggi yillarda O‘zbekistonda bu borada katta o‘zgarishlar ro‘y berdi: milliy valyutani erkin konvertatsiya qilish imkoniyati yaratildi, tadbirkorlik faoliyatini yuritish tartibi soddalashtirildi, aholi daromadlari ko‘paydi, ichki investitsiyalar ko‘paydi, yangi soliq konsepsiyasi tasdiqlandi.
- Pandemiya davrini hisobga olmaganda YaIM o’sish sur’ati. Jahon banki maʼlumotlariga koʻra, Oʻzbekistonda 2021-yilda YaIM 6,2 foizga oshgan.
- Aholi o’sish dinamikasi. Bu yerda ko’rsatkich har yili Yevropa uchun iqtisodiy jihatdan muhim bozorga aylanib borayotgan Polsha aholisiga yaqinlashmoqda. Eng asosiysi, keksa aholi sonidan yoshlar soni ustunlik qiladi.
- Biz uchun eng muhim omil — bu do’konlarda xarid qilish uchun keladigan aholining foizi. Ma’lum bo‘lishicha, o‘zbeklar bozorni afzal ko‘rishadi. Ammo bu bizga faqat katta istiqbollar haqida gapiradi: agar siz bozorga to’g’ri konseptsiya va maqbul narxlar bilan kirsangiz, mavjudlikning yaxshi ulushini olishingiz mumkin.
Boshqa narsalar qatorida, an’anaviy oilalar tovarlarni sotib olishda qanday qaror qabul qilishlarini tezda tushunish uchun biz tadqiqot o’tkazdik.
Shunday qilib, Fransiyadan kelgan talaba uch haftadan turli toifadagi uchta oilada yashadi. Bu vaqt davomida men ular qanday yashashlari, qayerga borishlari, nima yeyishlari va biz uchun zarur bo’lgan 100 ta mahsulotni sotib olishga ta’sir qiluvchi boshqa omillarni tahlil qildim. Natijalar tezda moslashish, mentalitet va madaniyat tanlovga qanday ta’sir qilishini tushunishga imkon berdi.
Natijada shuni aytishim mumkinki, bu bozorga kirish 20 yil oldingi Rossiya bozoriga qaraganda osonroq bo’ldi.
Investitsiyalar. Biz keraksiz xarajatlardan ayyorona qochishga, ammo aqlli ravishda mamlakatga investitsiya kiritishga harakat qildik.
bi1 do’konlari juda kamtarona va minimalistik dizaynga ega. Shu tarzda har bir bozor qulayroq ko’rinadi, hech narsa sotib olishdan chalg’itmaydi va tanlovga e’tibor berish osonroq.
Hozirgacha Schiever ikki million yevro sarmoya kiritgan. Rivojlanish va kengaytirish rejalarini hisobga olgan holda, menimcha, bu yil investitsiyalar yana bir necha millionni tashkil etadi.
Foto:bi1 shaxsiy arxividan
Joylashuv. Bugungi kunda poytaxtda oltita filial ochilgan. Yana ikkitasi ochilish arafasida turibdi. Lekin biz bir joyda to’xtab qolmoqchi emasmiz. Yil oxirigacha yana 40 ta shoxobcha ochish rejalashtirilgan.
Shu bilan birga, biz har bir joyni tanlashga ehtiyotkorlik bilan yondashamiz. Hududda aholi zich joylashgani biz uchun muhim. Ushbu ko’rsatkichni aniqlash uchun biz maxsus dasturdan foydalanamiz. Shuningdek piyoda tirbandligi ko’rsatkichi, sotib olish qobiliyati, inshootning kattaligi va boshqal omillar ham mavjud.
Har bir bi1 bozor yo’l bo’ylab joylashgan bo’lishi kerak, bir nechta mashinalar uchun joy va orqasida ko’p qavatli bino bo’lishi kerak.
Iste’molchi xususiyatlari. Bularning barchasi bilan biz o’zimiz uchun iste’molchining ma’lum bir toifasini ajratmaymiz. Aksincha, biz barcha yoshdagi mijozlar uchun qulay narxlarni taklif qilishga harakat qilamiz.
Lekin biz ko‘proq yosh, ko‘p bolali oilalar va keksalarga e’tibor qaratamiz.
Shaxsiy brend ostida
Asosiy vazifa iste’molchilarning ehtiyojlarini aniqlash edi. Hammasi bo’lib ularning 1,5 mingga yaqinini aniqladik.
Birinchi navbatda, assortiment uchun qancha brend taqdim etilishi emas, balki qanday ehtiyojlar va qancha miqdorda qoplashimiz, javonlarda qancha sku (assortiment pozitsiyasi) taqdim etilishi muhim edi.
Iste’molchi odatlarini o’rganib chiqqach, biz ishlab chiqaruvchilar va yetkazib beruvchilar bilan ishlashni boshladik: biz mijozlarga nima kerakligini tushuntirdik va bunday mahsulotlarni qanday yaratishni o’rgatdik.
Natijada, biz turli toifadagi 850 nomdagi 13 ta shaxsiy tovar belgisini ishlab chiqdik. Buning uchun 700 ga yaqin ishlab chiqaruvchilar topib, 110 tasi bilan shartnoma tuzdik.
Har bir mahsulot faqat O‘zbekistonda mahalliy ishlab chiqaruvchilar tomonidan ishlab chiqariladi. Bu Schiver ishining asosiy ustuvor yo’nalishidir.
Shaxsiy brendimiz ostida ishlab chiqarilgan barcha mahsulotlar sifat nazoratining uch bosqichidan o’tadi: degustatsiya, laboratoriya tadqiqotlari, ishlab chiqarish auditlari.
Biz mijozlarga sifatli mahsulotlarni arzon narxlarda taklif etamiz. O’z brendlaringizni yaratish bunga hissa qo’shadi — mahalliy ishlab chiqaruvchilarning tovarlari arzonroq, chunki mahsulotlarni reklama qilish xarajatlari tannarxdan chiqarib tashlanadi va sotish vositachilarsiz amalga oshiriladi.
Masalan, go‘shtni to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlab chiqaruvchidan qadoqlaymiz, sutni PET o‘ramiga qadoqlaymiz, mahalliy mevalarni siropda, qolipda konservalaymiz, shuningdek, bolalar ovqatlari va sog‘lom turmush tarziga mos mahsulotlar ishlab chiqaramiz.
Ammo bularning barchasiga qaramay, distribyutorlardan bir qator tovarlarni sotib olish kerak, chunki bu yerda hamma narsani ishlab chiqarish mumkin emas. Misol uchun, tetra-paketlarni qadoqlashda ba’zi qiyinchiliklar mavjud.
Foto: Yevgeniy Sorochin / Spot
Shuningdek, biz javonlarimizda sakkizta apelsin sharbati emas, balki barcha mumkin bo’lgan ta’mlarni o’zida jamlagan ikkita brend bo’lishini avzal ko’ramiz.
Umuman olganda, hozirgi vaqtda 13 ta brend iste’molchilarning barcha aniqlangan ehtiyojlarini to’liq qondiradi.
Biz yanada rivojlantiradigan yagona narsa, agar ular bozorda kerakli bo’lsa, qo’shimcha ehtiyojlardir.
Qiyinchiliklarsiz kechmadi
Boshida eng qiyin narsa bizning evro standarti mezonlariga javob beradigan omborlarni topish edi. Ularni topish uchun ko’p vaqt kerak bo’ldi.
Import bilan bog’liq muammolar yo’q edi. Hozir biz bir nechta distribyutorlar bilan ajoyib ishlayapmiz, lekin biz ko’proq mahalliy ishlab chiqaruvchilarga e’tibor qaratmoqdamiz.
Mahsulot nomlarini tanlash va ular uchun qadoqlashni ishlab chiqishda bir nechta qiyinchiliklar paydo bo’ldi. Bu juda katta hajmli, ammo qiziqarli ish edi.
Bundan tashqari, tadqiqot va bozorga kirish jarayonida logistika, marketing va IT sohalarining rivojlanishi meni hayratda qoldirdi.
Biz qilishimiz kerak bo’lgan yagona narsa xodimlarni ishga tijoriy yondashuvga o’rgatish edi. Axir, yaxshi natijalarga erishish uchun jamoadagi har bir kishi kompaniyaning maqsad va tamoyillarini tushunishi, butun assortimentni mukammal bilishi va sotishning o’ziga xosligini farqlay olishi muhimdir.
O’ylaymanki, agar Fransiyadan to’g’ridan-to'g'ri kelganimda, assimilyatsiya qilish men uchun ancha qiyin bo’lardi, lekin Rossiyada yashash va ishlash menga mahalliy bozorni kutganimdan ham tezroq o’zlashtirishimga imkon berdi. Shuning uchun bu ikki davlat o’rtasida katta farqlar bor deb aytmagan bo’lardim.
Masalan, O‘zbekistondagi assortimentning 75−80 foizini Rossiyadagi savdo rastalarida topish mumkin.
Riteyl-bozor bilan nima sodir bo’lmoqda va “Auchan” O’zbekistonda ochiladimi
Hozir mahalliy chakana bozor o’zining boshlang’ich bosqichida. Katta ehtimol bilan, yaqin kelajakda rivojlanish juda tez va faol bo’ladi.
So’nggi 20 yil ichida Moskva juda o’zgardi. O’sish va o’zgarish uchun bir xil salohiyat mavjud.
Shu bilan birga, kompaniya hozircha Auchanni ochishni rejalashtirmayapti.
Foto: Yevgeniy Sorochin / Spot
Hozir esa bu yerda xuddi Moskvadagidek sodir bo‘lmoqda — odamlar xarid qilish uchun uzoqqa borishni xohlamaydilar, lekin ular o‘zlariga kerak bo‘lgan hamma narsani taxminan besh daqiqada sotib olishni xohlashadi.
Biz eski gipermarket formati yo’llardagi avtomobillar harakatini tahlil qilish natijasida paydo bo’lgan degan xulosaga keldik — aholi jon boshiga avtomobillarning ulushi bunday format uchun juda past.
Raqobat. Birinchidan, biz bozorlar bilan raqobatlashamiz. Hatto yetkazib beruvchilarning o’zlari ham ularning umumiy aylanmasining 90 foizi bozorlar va uy yaqinidagi kichik do’konlarga to’g’ri keladi, deb ta’kidlashadi.
Shuning uchun, agar biz umumiy ko’rsatkichning kamida 1−2 foizini yuta olsak, unda bu ko’rsatgich anchagina yaxshi degani.
Agar biz assortimentni tanlash, narxlash va tarmoq formatining o’ziga bo’lgan yondashuvni solishtiradigan bo’lsak, biz uchun eng yaqin raqobatchi — Havas. Ammo, agar biz Rossiyadagidek oqimi yuqori bo’lgan o’yinchini olsak, u holda Korzinka.
Rejalar. bi1 hozircha faqat Toshkent uchun ishlaydi va butun diqqatni aholi eng zich joylashgan Chilonzor viloyatiga qaratadi. Biz ishtirokimizni kengaytirishda davom etamiz.
Biz joylashuv va strategiya asosida yangi filiallarni ochamiz.
Eng muhimi — asosiy maqsadga qat’iy rioya qilish — xaridorlarga qulay narxlarda va o’z vaqtida kechiktirmasdan kerakli mahsulotni topish oson bo’ladigan qulay do’konlarni yaratish.
