Yanvar oyidagi g‘ayritabiiy sovuq ob-havo O‘zbekistondagi karam ishlab chiqaruvchilariga jiddiy ta’sir ko‘rsatdi, deya xabar bermoqda “EastFruit”.
"EastFruit" tahlilchilarining qayd etishicha, natijada ushbu mahsulotlar narxi keskin ko‘tarilib, ushbu sovuq havodan keyin tashqi bozorlarga jo‘natish hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 2 barobardan ko‘proq kamaygan.
Oʻzbekistonda qishki oq karam koʻchatlarini ekish asosan avgust oyida olib boriladi va navi va vegetatsiya davriga qarab bu mahsulotning hosili keyingi yilning noyabr oyidan apreligacha yigʻib olinadi.
Nisbatan aytganda, erta navlarning hosili noyabr-dekabrda, o‘rta mavsumda — yanvar-fevralda va keyingi yilning mart oyining oxiri va aprel oyining boshlarida yig‘ib olinadi.
Ma’lum qilinisha, uzoq vaqt past harorat taʼsirida oʻsha paytgacha yigʻib olinmagan oq karam hosilining koʻp qismi dalalarda muzlab qolgan.
Natijada yanvar oyi oxiri va fevral oyi boshida sezilarli isish boshlanishi bilan dalalarda muzlatilgan mahsulotlar chiriy boshladi.
“„Avgust“ oq karamini yetishtirish bo‘yicha mamlakatning asosiy hududlaridan biri bo‘lgan O‘zbekistonning eng janubiy mintaqasi — Surxondaryo viloyati dehqonlarining ma’lumotlariga ko‘ra, hosilning nobud bo‘lishi 80−90%ni tashkil etmoqda”, — deyiladi xabarda.
Bu o‘z navbatida uning ichki bozordagi qiymatini oshirgan. O‘tgan yilning noyabr oyida karamning o‘rtacha chakana narxi bir kilogramm uchun 2400 so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 8-fevral holatiga ko‘ra, oq karam o‘rtacha 6000 so‘mdan sotilmoqda.
“EastFruit” ekspertlarining taʼkidlashicha, biroq ushbu mahsulot oʻzbekistonliklarning isteʼmol savatchasida unchalik ahamiyatli emas va uning narxining keskin oshishi deyarli sezilmay qolgan.
Lekin bu mahsulot Oʻzbekiston meva-sabzavot mahsulotlari eksportida asosiy oʻrinlardan birini egallaydi.
O‘tgan yili O‘zbekiston ushbu mahsulotning rekord hajmini — 121 ming tonna mahsulotni eksport qildi, bu 2021-yildagi avvalgi rekorddan 28%ga oshib ketdi.
2023-yilning birinchi oyida O‘zbekiston 5,9 ming tonna oq karam eksport qildi, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 1,8 barobar kamdir.
Shuningdek, 9−17-yanvar kunlari mamlakatni qamrab olgan sovuq Oʻzbekistonda kuzgi piyoz hosiliga ham taʼsir qilib, piyoz narxi oshishiga sabab bo‘ldi.
Ob-havoning g‘ayritabiiy sovuqligi natijasida dehqon bozorlari ochiq maydonlarida saqlanayotgan piyoz mahsulotlari muzlab qoldi. Bu mavjud ishlab chiqarish hajmini kamaytirdi.
Holat tufayli dehqon bozorlarida 1 kg piyozning o‘rtacha chakana narxi 6000−8000 ming so‘m, ulgurji narxi esa 5500−6000 so‘mni tashkil etdi. Taqqoslash uchun, anomal sovuqdan oldin piyozning kilogrammi 3500 so‘mdan 7000 so‘mgacha edi.
Qishloq xo‘jaligi vazirligi ichki bozorda narxlarni pasaytirish, aholining isteʼmol talabini qondirish sababli mamlakatdan piyozni xorijga eksport qilish yaqin 4 oyga chekladi.
Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, 20-yanvardan 30-aprelgacha bo‘lgan davrda aholining piyozga bo‘lgan ehtiyoji 346 ming tonnani tashkil etadi.
Ayni paytda O‘zbekistonda 319 ming tonna piyoz zaxirasi mavjud bo‘lib, shundan 232 ming tonnaasi fermer xo‘jaliklarida saqlanadi.
