“EastFruit” tahlilchilari Oʻzbekistonda joriy yilning yanvar oyida kuzatilgan gʻayritabiiy sovuq ob-havoning ogʻir oqibatlari haqida bir necha bor eʼtibor qaratgan.
Xususan, piyoz zahiralarining bir qismini sovuq zararlashi, erta piyozni yig‘ishda kutilayotgan kechikish va oq karam hosilini deyarli butunlay yaroqsiz holga kelgani haqida yozgan.
Ana shunday salbiy oqibatlar bilan birga yanvar oyining sovuqlari ham kartoshka ekish muddatining sezilarli kechikishiga olib keldi.
Ma’lumki, kartoshkaning birinchi ulgurji partiyalari odatda ichki bozorga Oʻzbekistonning janubiy viloyatlaridan kiradi, chunki iqlim sharoiti tufayli bu ekin mamlakat janubiga yanvar oxiri — fevral oyining boshlarida ekiladi.
Biroq, fermerlarning ta’kidlashicha, joriy yilda O‘zbekistonning eng janubiy mintaqasi — Surxondaryo viloyatida kartoshka ekish fevral oyining ikkinchi o‘n kunligi oxiri va uchinchi o‘n kunligi boshida, o‘tgan yilga nisbatan qariyb uch hafta kechikkan.
Shunga ko‘ra, kartoshka yig‘im-terimi taxminan bir xil davrga o‘zgartiriladi. Shu bilan birga, bu 2023-yilning birinchi yarmida ushbu mahsulotlar importi hajmining oshishini anglatadi, chunki yilning ushbu davrida kartoshkani import qilish uchun uch hafta ko‘proq vaqt ketishi mumkin.
So‘nggi bir necha yil ichida kartoshka O‘zbekiston meva-sabzavot sektorining asosiy import pozitsiyasiga aylandi, 2017-yildan 2021-yilgacha ushbu mahsulot importi hajmi 193,6 ming tonnadan 547,2 ming tonnagacha oshdi (ya'ni 2,8 marta).
Ammo 2022-yil oxirida so‘nggi bir necha yil ichida birinchi marta O‘zbekistonga sotiladigan kartoshka importi hajmi kamaydi.
Xalqaro savdo statistik ma’lumotlariga ko‘ra, 2022-yilning yanvar-dekabr oylarida O‘zbekistonga tovar kartoshkasi importi hajmi 532,5 ming tonnani tashkil etdi, bu 2021-yilga nisbatan 14,7 ming tonnaga yoki 2,7% kamdir.
Ayni paytda O‘zbekistonda o‘tgan yilgi kartoshkaning ulgurji narxlari joriy yil boshidagi darajaga qaytdi.
2023-yil yanvar oyining ikkinchi o‘n kunligida o‘tgan yilgi kartoshkaning ulgurji narxlari ushbu hudud uchun anomal sovuq tufayli — 4000 so‘mdan 5000 so‘m/kg ($0,35 dan $0,44gacha) keskin o‘sdi.
Biroq so‘nggi bir yarim oy ichida ulgurji narxlar asta-sekin avvalgi darajasiga qaytib, 2023-yilning 20-yanvaridan 3-martigacha ushbu mahsulotlarning o‘rtacha ulgurji narxi 5000 dan 4000 so‘m/kg ($0,44 dan 0,35)gacha pasaydi.
2023-yil 3-mart holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda kartoshkaning o‘rtacha ulgurji narxi o‘tgan yilning shu sanasida qayd etilgan darajaga to‘g‘ri keladi va 2021-yilning shu sanasidagi o‘rtacha ulgurji narxdan atigi 8%ga yuqori.
