“McDonald's” fast-fud restoranlari tarmog‘i dunyo bo‘ylab 36 mingdan ortiq restoranlarga ega. Brend haqida kitob yozilib, film ham suratga olingan.
Qanday qilib oddiy tamaddixona (yemakxona) dunyoga mashhur brendga aylandi — kompaniyaning ko‘tarilishlari va tushishlari haqida qiziqarli ma’lumotlarni quyida o‘qish mumkin.
Kichik yemakxonadan mashhur McDonald’sgacha
“McDonald's” tarixi 1937-yil ikki aka-uka Richard (Dik) va Morris (Mak) MakDonaldlar otalari bilan birga Kaliforniya (AQSh) aeroporti yaqinida arzon tamaddixona ochishgan vaqtdan boshlangan. Avvaliga menyuda faqat hot-doglar bo‘lgan, keyin ro‘yxat gamburgerlar va apelsin sharbati bilan kengaytirilgan.
Muassasa oddiy menyu va arzon narxlar tufayli tezda mashhur bo‘ladi. Va uch yil o‘tgach, aka-uka MakDonaldslar o‘zlarining tez ovqatlanish restoranini ochishadi.
“McDonald's"ning birinchi restorani, 1940 yil, Kaliforniya (AQSh)
“McDonald's” tarixda oziq-ovqat tayyorlash va xizmat ko‘rsatish uchun konveyer usuli qo‘llanilgan birinchi oziq-ovqat korxonasi edi. Ushbu tizim tufayli mijozlarga juda tez va ayni paytda samarali xizmat ko‘rsatilardi.
Muassasaning yana bir o‘ziga xos jihati shundaki, mijozlarga oshxona jihozlari hamma narsa qulay tarzda qadoqlanganligi sababli kerak emas edi.
Menyu aka-uka standart bo‘lishi va faqat talab qilinadigan taomlarni o‘z ichiga olishi kerak degan xulosaga kelguniga qadar bir necha marta o‘zgartirildi. Shunday qilib, menyuda faqat mashhur gamburgerlar, kartoshka-fri, alkogolsiz ichimliklar va chizburgerlar qoldi.
Oddiy standart menyu, hamyonbop narxlar va yuqori sifatli xizmati tufayli “McDonald's” katta shuhrat qozondi — mijozlarning oxiri ko‘rinmas, restoran katta daromad keltira boshlagandi.
Aka-uka Richard (Dik) va Moris (Mak) MakDonaldlar
1952 yilda birodarlar biznes jarayonlarini o‘zgartirish va samaradorligini oshirish kerak deb qaror qilishdi. Marketing yangiliklari tufayli “McDonald's"da endi mijozlar stollari bir-biriga yaqin joylashtirilgan, stullar esa qattiq va unchalik qulay emas edi.
Bunday marketing hiylasi mijozlar uzoq vaqt davomida muassasada qola olmasliklari uchun ixtiro qilingan bo‘lib, bu kuniga katta miqdordagi tashrif buyuruvchilar oqimiga xizmat ko‘rsatish imkonini berdi.
Rey Krokning kelishi
“McDonald's” brendi aka-ukalar tufayli emas, balki tadbirkor Rey Krok tufayli dunyo miqyosida shuhrat qozonganini kam odam biladi. Bu inson ko‘p yillar davomida o‘z biznesini ochish istagida edi, ammo uning har bir tashabbusi oxir-oqibat kerakli foyda keltirishni to‘xtatardi.
Bir kuni u “McDonald's” yaqinida ulkan navbatni ko‘rib, bu pul topish mumkin bo‘lgan joy ekanligini tushundi va Dik va Makka franchayzing tizimi orqali o‘z bizneslarini kengaytirishni taklif qiladi. Shuning uchun Krokni franchayzing biznes modelining asoschisi deb aytish mumkin.
Rey Krok
1950-yillarda franchayzing to‘lovi $950 ni, royalti esa 1,9% ni tashkil etib, shundan 1,5%ini Rey Krok olardi. Franchayzi bilan shartnoma 20 yil muddatga tuzilgan.
Franchayzing sotib olmoqchi bo‘lgan odamlar ko‘p bo‘lib, kompaniyaning rivojlanishda davom etdi. 1955 yilda aka-uka Makdonaldlar o‘z hayotlarini oilalariga bag‘ishlashga qaror qilishadi va bizneslarini Rey Krokga o‘sha vaqt uchun katta pul — $2,5 mlndan ko‘proqqa sotishadi. Kredit olib, zukko tadbirkor “McDonald's” brendining egasiga aylanadi.
“McDonald's"ning bugungi kuni
Bugungi kunda McDonald’s butun dunyo bo‘ylab 36 mingdan ortiq restoranlarga ega yirik xalqaro korporatsiya bo‘lib, har kuni tarmoq restoranlariga 70 mlndan ortiq kishi tashrif buyuradi.
Barcha restoranlarning 15%i korporativ, 85%i esa franchayzing sheriklariga tegishli — kompaniya o‘zining asosiy daromadini franchayzilardan oladi. Qizig‘i shundaki, McDonald’s o‘z menyusini ham franchayzilar tufayli doimiy ravishda muvaffaqiyatli yangilab turadi. Misol uchun, franchayzilardan biri Macflurry shirinligini, boshqasi esa BigMac’ni o‘ylab topgan.
Tarmoqning muvaffaqiyati sifatli oziq-ovqat, samarali xizmat va mijozlar e’tiboriga asoslangan. Bugungi kunda “McDonald's” fast-fud ramziga aylanib, o‘z mijozlarini mazali va arzon taomlar bilan xursand qilishda davom etmoqda.
