Vohidjon Karimjonov Namangan viloyatining Pop tumani Uyg‘ur qishlog‘ida tug‘ilgan. U 2014−2018 yillarda O‘zbekistondagi Vestminstr universitetining Biznes yo‘nalishida (Business Information Systems) ta’lim olgan va o‘qish davrida dasturchilikka qiziqib, bu sohani o‘rganishga jiddiy kirishadi.
U avvaliga Yevropadagi “KeyPlan Solution”, keyin esa “Toptal”, “Swisscom” kompaniyalarida ishlaydi. 2022-yildan hozirgacha “Google"ning Germaniyadagi ofisida dasturiy ta’minot muhandisi sifatida faoliyat yuritmoqda.
Vohidjon “Spot” bilan suhbatda dasturchilikni qanday boshlagani, chet el kompaniyalariga qanday tayyorlangani va “Google"gacha bosib o‘tgan yo‘li haqida so‘zlab berdi.
Hammasi zerikishdan boshlangan
Dasturchilikni zerikishdan boshlaganman. Universitetda o‘qish paytida juda ko‘p bo‘sh vaqtim bo‘lardi, shu sabab juda zerikardim. Undan oldin o‘qishga kirish paytida qattiq o‘qiganligim, rejimda bo‘lganim uchun universitetdagi o‘qishlar yengil bo‘lgan.
Yotoqxonada dasturchilikni o‘rganayotgan bitta sherigimning shu sohaga oid kitobi — Ivor Hortonning “Beginning Java“si bor edi. Vaqtim ko‘p bo‘lganligi uchun o‘sha kitobni o‘qishni boshlaganman va qiziqib ketganman. Dasturchilikni o‘rganish mobaynida undagi vazifalar menga yoqqan, kodlarni yozish qiyinchilik tug‘dirmagan.
Sekin-asta sohaga shu qadar sho‘ng‘ib ketdimki, boshqa dasturchilar bilan hamsuhbat bo‘ldim. Keyinchalik hatto ular bilan ijara uyga ko‘chib o‘tib, IT’ni yanada teran o‘rganib bordik.
Dasturchi bo‘lishda katta sabr kerak. Bu 2−3 yilda o‘qib, o‘sha bilim bilan ishlab yuradigan soha emas. To‘g‘ri, yo‘nalishni o‘rgangach, ishni birinchi 6 oydan-oq boshlash mumkin, biroq dasturlash o‘z ustingizda doimiy ishlashni va yangi narsalarni o‘rganishni talab qiladi. Bu shunaqa yo‘nalishki, unda katta sabr talab qilinadi.
Foto: Vohidjon Karimjonovning shaxsiy arxividan
Google’gacha yo‘l
Mening dasturchi sifatidagi birinchi ishim 2017-yilda Shvetsiyada joylashgan “KeyPlan Solution” kompaniyasida boshlangan. Keyin esa 2020-yilgacha “Toptal"da frilanser sifatida faoliyat yurita boshladim.
2021-yilda frilanserlikni tark etib, “Swisscom” kompaniyasiga dasturiy ta’minot muhandisi sifatida ishlash uchun Niderlandiyaga ko‘chib o‘tdim.
O‘sha vaqtda Niderlandiyadagi qattiq karantin choralari va juda past darajadagi oflayn ijtimoiy hayotdan zerikdim. Bo‘sh vaqtimdan unumli foydalanish maqsadida uzoq kutilgan maqsadim — FAANG’ga (Facebook, Amazon, Apple, Netflix and Google) kirishga qaror qildim va 4 ta kompaniya: “Google”, “Amazon”, “Uber” va “Facebook"ga hujjat topshirdim.
Hammasidan ishga taklif keldi, ammo “Google"ni tanladim, chunki universitetda o‘qib yurgan paytimizda dasturchilardan iborat kichik guruhimiz bo‘lardi va o‘sha paytda shunaqa savol o‘rtaga tashlanganida katta kompaniyalarda ishlashni maqsad qilgandik.
Keyinchalik guruhdagilardan ko‘pchiligi “Google"ga, boshqalari “Microsoft” va “Amazon"ga kirgan. “Google” ular singari menga ham yoqardi va sheriklarimning ko‘pchiligi o‘sha yerda ishlayotganligi uchun ham ushbu kompaniyani tanlaganman. To‘g‘ri hozir bitta guruhda, bitta joyda emasmiz, ammo bizni Google birlashtiradi.
Yuqoridagi kompaniyalarga hujjat topshirish va intervyularidan o‘tishdan oldin ancha o‘z ustimda ishlab, tayyorlanganman, kodlashga oid doimiy mashg‘ulotlar olib borganman va intervyular tashkil qilganman.
“Google"ga ishga topshirish jarayoni
“Google"da ishga topshirish jarayoni deyarli ikki oy davom etadi. Shu vaqt davomida 5−6 marta intervyu qilishadi. Asosan texnik tarafdan dasturchi sifatida ishlay olishingizga, shuningdek, etikaga doir savollar beriladi. Bundan tashqari xodim sifatida qanchalik kompaniyaga mos kelishingizn ham tekshiriladi.
Jarayonni yaxshi tushunish uchun avval undagi har bir ishtirokchi vazifalari bilan tanishib olish kerak:
- Talabgor. Bu albatta siz. Sizni vazifangiz intervyularga tayyorlanish, vaqtida qatnashish va suhbatlarda o‘zingizni ko‘rsatib, yorib chiqish.
- Recruiter. U sizni do‘stingiz bo‘lib jarayonni boshidan oxirigacha siz bilan bo‘ladi. Uni vazifasi sizni maqsadlaringizdan kelib chiqib to‘g‘ri darajaga va to‘g‘ri ishga topshirishda foydali maslahatlar va materiallarni berish. “Recruiter Coordinator” — Recruiter’ning yordamchisi bo‘lib administrativ ishlarni qiladi.
- Intervyu oluvchi. Ularning hammasi asosiy ishi intervyu qilish bo‘lmagan, oddiy Google’da ishlaydigan xodimlar. Ularga siz ishga olinasizmi yoki yo‘q, bu ahamiyatli emas. Siz bilan 1 soat intervyu qiladi va “feedback” yozadi.
- Ishga qabul qilish komissiyasi. Siz haqingizda to‘plangan barcha ma’lumot, intervyu va fikr-mulohazalarni ko‘rib chiqib ishga taklif berish yoki bermaslikni hal qiladigan odamlar.
Ishga topshirishga keladigan bo‘lsak, bunda siz careers.google.com orqali o‘zingizga mos yo‘nalishni topishingiz mumkin.
Foto: shaxsiy arxiv
Birinchi suhbat. Arizangizni ko‘rib chiqib sizga qaytib chiqishadi. Agar siz bilan davom etishmoqchi bo‘lishsa, recruiter sizni suhbatga taklif qiladi. Suhbatda u sizni tarjimai holingiz va maqsadlaringiz bilan tanishib chiqadi.
Bu yerda texnik savollar bo‘lmaydi. Qachon suhbatda qatnasha olishingiz so‘raladi.
Ikkinchi suhbat. Keyingi bosqich bu texnik intervyu bo‘lib, jarayondagi katta filtr hisoblanadi. Aynan shu yerda “Bu talabgorni yaxshilab intervyu qilishga arziydimi yoki yo‘q?” degan savolga javob olishadi.
Uchinchi suhbat. Suhbat bo‘lishi ham, bo‘lmasligi ham mumkin. Bunda intervyu jarayoni va “Google"dagi ish haqida har qanday savollaringizni so‘rashingiz mumkin.
Onsite intervyu. Bu intervyular bir kunda ketma-ket yoki ikki kunda bo‘lib o‘tadi. Bu yerda sizni xohishingizga qarashadi. Maslahatim bir kunda qilgan yaxshi.
Bundan keyingi 1−2 hafta ichida ishga qabul qiluvchi intervyulardan barcha feedback’ni yig‘ib ishga qabul qilish komissiyasiga jo‘natadi. U yerdan 3 xil javob kelishi mumkin:
- berilgan fikr-mulohazalar yetarli: qabul qilindi;
- fikr-mulohazalar yetarli: qabul qilinmadi;
- fikr-mulohazalar yetarli emas: qo‘shimcha intervyular (6-bosqichga qaytasiz).
Jamoaga tanlash. Qabul qilindi (accept) degani juda yaxshi yangilik. Bu 95% ishga taklif (offer) olish imkoniyati bor degani. Lekin offer berishlaridan oldin, sizga “Google"dan guruh topish kerak bo‘ladi. O‘sha paytda qaysi guruh yangi ishchiga muhtojligiga qarab siz va guruh bilan jamoa tanlash qo‘ng‘iroqlari qo‘yiladi.
Qo‘ng‘iroqlarda odatda menejerlar va o‘sha guruh rahbarlari qatnashadi. Bunda sizdan texnik savollar so‘ralmaydi. Asosiy maqsad — siz va guruh o‘rtasidagi tanishuv.
Agar siz biror guruhga (recruiter orqali) roziman desangiz va o‘sha guruh ham rozi bo‘lsa — sizga rasmiy taklif berishadi. Oylikni kelishib olgandan keyin kontraktni qabul qilasiz.
Google, Germaniya, dasturiy ta’minot muhandisi. O‘rta darajadagi lavozimlar uchun Google Algo/DS-ga katta ahamiyat beradi, ular sizni tizim dizaynida vaqtni qanchalik cho‘zishingiz mumkinligini ko‘rishni xohlashadi. Yuqori lavozimlar uchun kompaniya sizdan Algo/DS muammolarini osonlikcha hal qilishingizni va tizim dizayni bo‘yicha intervyularda yaxshi natijalarga erishishingizni kutadi. Algo/DS muammolari Leyetcode o‘lchovlarida o‘rta va qiyin.
Foto: shaxsiy arxiv
Quyida aynan mening mutaxassisligim bo‘yicha ishga topshirgan kompaniyalarimning suhbatlarda nimalarga ko‘proq e’tibor berishi haqida keltirib o‘taman:
Uber, Amazon va Facebook
“Uber” (Niderlandiya). Kompaniya xulq-atvor intervyularini nomzodlarni baholashning muhim qismi deb hisoblaydi va suhbatdoshlar sizning fikrlash tarzingizni, ish odob-axloqini va oldingi tajribalaringizni chuqur o‘rganadilar.
Menga faqat kundalik ish bilan bog‘liq vazifalar bo‘yicha savollar berishgan. Boshqa lavozimlar uchun bu boshqacha bo‘lishi mumkin. Menga tizim dizayni uchun va yana front-end doirasida topshiriq berildi.
“Amazon” (Niderlandiya). Amazon bilan bo‘lgan har bir intervyuda vaqtning yarmini oladigan xulq-atvor komponenti mavjud edi. Menda jami 5 ta 1 soatdan intervyular bor edi, bu 2,5 soatlik xulq-atvor savollari degani. Amazon o‘zining Yetakchilik tamoyillariga ishonishini aytganida juda jiddiy qabul qiling va tayyorgarlik ko‘ring.
“Facebook” (Buyuk Britaniya). Men uchun Facebook har bir komponentga bir xil ahamiyat bergandek tuyuldi. Tizim dizayni o‘rniga men loyihalashga ko‘p e’tibor bermaydigan, biroz boshqacha mahsulot dizayni bo‘yicha intervyu oldim. Bu men mahsulot sohasidagi lavozim uchun intervyu berganim uchun bo‘lishi mumkin.
Ishga kirishda yordam beradigan jihatlar
Har bir narsani yozma ravishda rejalashtirish juda muhim. Ayniqsa, bir vaqtning o‘zida bir nechta kompaniyalarga murojaat qilsangiz, ishlar juda tez qo‘ldan chiqib ketadi. Qo‘ng‘iroqlar, intervyular va sizning e’tiboringizni to‘liq jalb qiladi deb o‘ylagan barcha narsalarni rejalashtirish uchun taqvimdan foydalaning.
Ishga qabul qiluvchi sizdan tez-tez qo‘ng‘iroqlar/suhbatlarni rejalashtirish uchun qachon vaqtingiz borligini so‘raydi va agar taqvimingizda hamma narsa bo‘lsa, qachon vaqtingiz bo‘lishi aniq ko‘rinadi, shuning uchun vaqt oralig‘ini berish oson.
Jismoniy faollik. Vaqti-vaqti bilan tana mushaklari miya mushaklarini egallab olishiga imkon bering. Muntazam ravishda jismoniy faoliyat bilan shug‘ullaning. Shaxsan men haftada 1−2 marta yugurardim va haftada bir marta velosipedda yurardim. Bu sizning umumiy kayfiyatingiz va rivojingizda katta farq qiladi. Muammo bilan kurashyapsizmi? Piyoda yuring, bu 10 martadan 9 tasida yordam beradi. Biroq, uni haddan tashqari oshirmang. Esingizda bo‘lsin, siz Ironman Triatloniga emas, intervyuga tayyorlanyapsiz.
Qo‘shimcha (Mock) intervyular. Men juda ko‘p tayyorgarlik intervyularini qildim va siz ham shunday qilishingiz kerak. Bir soatlik suhbat sizga ko‘p ruhiy va hissiy bosim o‘tkazmaguncha intervyular qiling. Bu odatiy holga aylansin. Biroq, bu siz ularni aqldan ozgan miqdorda qilishingiz kerak degani emas.
O‘zingizni qulay his qilish uchun yetarli darajada intervyular qiling. Keyin boshqa narsaga e’tiboringizni qarating. Bundan tashqari, nafaqat Algo/DS, balki tizim dizayni, xulq-atvorga oid, front-end tizim dizayni, OOP dizayni va boshqalar bo‘yicha barcha turdagi intervyularni qiling.
“Google"ning Londondagi ofisi. Foto: shaxsiy arxiv
Ta’limning ishga kirishdagi ahamiyati
Hali litseyda o‘qib yurgan kezlarim ingliz tilini o‘rgandim. Tayyorlanish jarayonida ko‘p narsani mustaqil o‘zlashtirish, tinimsiz qattiq ishlashni boshladim. Keyin esa Vestminster universitetida grant asosida o‘qidim. Universitet menga yaxshi networking markazi bo‘ldi. U yerda Biznes yo‘nalishida (Business information systems) o‘qib yurib, dasturlashni mustaqil o‘rgandim.
Universitetni yaxshi tarafi erkinlik, mustaqil ishlash, o‘qishga imkon berishida edi. Biz o‘qigan paytimizda borish majburiy emas, faqat kurs ishlari va yakuniylarni o‘z vaqtida topshirishgina talab qilingan. Shu sabab, yuqorida aytganimdek, IT’ni o‘rganishga vaqt ajrata oldim
4-kursni bitirganimda to‘liq stavkada Yevropa kompaniyalarida ishlab yurardim. Bundan tashqari universitetdagi tengdoshlarim o‘z oldiga shunday katta maqsadlar qo‘yganligi sababli menda ham katta maqsadlar paydo bo‘la boshlagan.
Google’dagi dasturchilarning daromadlari
“Spot” Vohidjon Karimjonovdan ish haqi haqidagi savolga javob ololmagach “Levels.fyi” manbasidan “Google"ning dasturiy ta’minot muhandislari tahminan qancha mablag‘ olishlarini o‘rgandi. Maqola nashr qilingan vaqtda ularga yiliga tahminan $142 mingdan $329 minggacha to‘lanishi ma’lum bo‘ldi. Daromadlar dasturchilarning darajasiga qarab farqlanadi.
Ya’ni junior darajadagilar oyligi yiliga $142 ming, middle darajadagilar $174 ming, seniorlar esa $208 ming atrofida olishadi. Eng yuqori yillik daromad bosh dasturiy ta’minot muhandisiga to‘g‘ri keladi — $329 ming.
Bu yillik daromadlar o‘z ichiga o‘sib boruvchi bonuslar va aksiyalarni ham oladi.
Xodimlarga qo‘shimcha motivatsiya sifatida oylikdan tashqari aksiyalar ham berib boriladi. Bu juniorlar uchun tahminan $30 ming, middle’larda $80 ming, seniorlarda esa $124 mingni tashkil qiladi. Bonuslar ham shu tariqa ko’tariladi. Ya’ni juniorlarga $8000, middle va seniorlar uchun mos ravishda — $18 va $27 ming atrofida beriladi.
