Avgust oyi o‘rtalarida Toshkentda birinchi food mall o‘z ishini boshladi. Bu turli mamlakat oshxonalarini bir tom ostida birlashtirgan makon hisoblanadi.
Bugungi kunda “Food Mall Tashkent“da koreys, tay, vetnam, amerika oshxonalari, shuningdek, ichimliklar, muzqaymoq va non mahsulotlari taqdim etilgan 18 burchak mavjud. Konsepsiyalarning aksariyat qismi markaz asoschilari tomonidan ixtiro qilingan va amalga oshirilgan.
Muassasa hammualliflaridan biri — rossiyalik restorator va “The Mad cook” oshpazi Maksim Volkov.
Butun dunyoda foodhall, food mall va gastro bozorlari tendensiyasi taxminan o‘n yildan beri mavjud. Lekin bu loyihani O‘zbekistonga birinchi bo‘lib siz olib keldingiz. Ayting-chi, nima uchun bizning bozor sizni o‘ziga jalb qildi? Nima uchun biz va bu formatdagi loyiha?
Darhaqiqat, biznes sherigim Andreyga rahmat aytishim kerak. U meni bu yerga 2018-yilda, keyin esa 2021-yilda olib keldi. U oziq-ovqat do‘konini ochishni azaldan orzu qilgan. Biz bozorni o‘rganib chiqdik, 20 ga yaqin turli muassasalarga tashrif buyurdik. Bozorda birorta bunday muassasa yo‘qligini ko‘rdik.
Oziq-ovqat markazlari va oziq-ovqat kortlari o‘rtasidagi farq nimada? Gap shundaki, bu o‘zini o‘zi ta’minlaydigan loyiha va oziq-ovqat korti esa unga qo‘shni, qo‘shimcha. Misol uchun, iste’molchi ba’zi xaridlarni amalga oshirish uchun kelgan savdo markazlarida bo‘lgani kabi. U yerda bir yarim, ikki-uch soat yuradi, charchaydi va bunda qo‘shimcha variant — ovqatlanish oldinga chiqadi.
Ovqatlanish zali esa iste’molchi maqsadli ravishda vaqt o‘tkazish uchun boradigan joy. Bu ovqatlanish, uchrashuv o‘tkazish, ishlash, do‘stlar bilan uchrashish yoki boshqa biror narsa. Bu yerda dunyoning barcha oshxonalarining xilma-xilligi to‘plangan va har bir burchakning manfaaatlari kesishmaydi. Misol uchun, agar burger bo‘lsa, u faqat bitta burchakda mavjud, agar pitsa bo‘lsa ham, u faqat bitta nusxada taqdim etiladi. Barcha ijarachilar o‘rtasida raqobat yo‘q.
Ochilishga tayyorgarlik qancha davom etdi?
Taxminan bir yarim yil. Biz Toshkentda kerakli miqdordagi operatorlar yo‘qligi bilan bog‘liq qiyinchiliklarga duch keldik. Mazali taomlari bo‘lgan juda ko‘p joylar mavjud, ammo biz ularni ijarachi bo‘lishga taklif qilganimizda, ularning menyusidagi ko‘plab pozitsiyalar takrorlanganiga duch keldik. Misol uchun, asosan milliy taomlarga ega bo‘lgan muassasaning menyusida “street food” bo‘limi, hot-dog va burgerlar mavjud. Biz esa majmuada kesidhmalar bo‘lmasligi uchun ushbu pozitsiyalarni olib tashlashni so‘raganimizda, ular rad etishdi.
Shuning uchun biz o‘zimiz 18 xil konseptual loyihani ishga tushirdik, ularning har biri o‘ziga xos taomlarga ega. Va bularning barchasi “Food Mall Tashkent” yagona tomi ostida birlashdi.
Joyni topish uchun bizga ko‘p vaqt kerak bo‘ldi — to‘qqizta rieltorimiz bor edi, ular ikki yarim oy davomida butun shahar bo‘ylab binolar izlashdi. Va butun konsepsiyani birlashtirish, barcha ko‘rsatmalarni ishlab chiqish va ularni to‘plash uchun yana olti oy kerak bo‘ldi.
Foto: Ilya Semendeyev / Spot
Bugun food mall’da taqdim etilgan taomlar va yo‘nalishlarni qanday tanlagansiz?
Bu murakkab edi! Biz jiddiy kurashlarni boshdan kechirdik. Andrey va men 38 xil konsepsiyani yozdik: isroil, arab, yunon, xitoy taomlari va to‘g‘ri ovqatlanish. Va keyin o‘tirib, bozorga nima kerak yoki nima kerak emasligini tahlil qildik.
Bizdan nima uchun palov, milliy taomlar yo‘qligini so‘rashadi? Javob iloji boricha sodda: nega biz boshqalarga qaraganda yaxshiroq qila olmaydigan narsalarga qo‘l urishimiz kerak?
Loyihani ishga tushirish uchun qancha pul sarflandi?
Juda ko‘p. Sizga aniq miqdorni ayta olmayman — bu maxfiy ma’lumot.
Bu $2 mlndan ortiqmi?
Ha.
Sizning hisob-kitoblaringizga ko‘ra, bu joyga sarflangan mablag‘ qanchalik tez qaytishi kutilmoqda?
Birinchi yil biz hech narsani qaytarib olmaymiz. Ovqatlanish uchun bu yerga kelganingizda, har doim qandaydir tadbir bo‘lib o‘tadi: diskoteka, cover guruhlari, DJ’lar. Shu bilan birga, mehmonlar kirish uchun ham, stol uchun ham depozit to‘lamaydilar. Biz joriy inflyatsiyani hisobga olgan holda mablag‘larni 5−6 yil oralig‘ida qaytarishni kutmoqdamiz.
Hozir oziq-ovqat do‘konidagi o‘rtacha hisob qancha?
Hozir 81 ming so‘m. Bu bizning barcha o‘rtacha kunlik tushumlarimiz soniga qarab hisoblanadi, uni oddiygina daromadga ajratamiz va o‘rtacha xarajat olamiz. Siz va men bu yerga kelib, “Oishi"da 500 ming so‘mga yoki kuksi va koreys gazaklarini olib, ikki kishi uchun 150 ming so‘mga ovqatlanishimiz mumkin.
Pulingiz qancha bo‘lishidan qat’iy nazar, bu yerga kelganingizda o‘zingizni qulay his qilasiz. Ofitsiant, xostes yoki menejer yo‘q. Istasangiz 10 soat ham o‘tirishingiz mumkin, bunda hech kim oldingizga kelib, bu yerda nima qilayotganingizni so‘ramaydi.
Loyiha boshlanganiga ikki oydan sal ko‘proq vaqt o‘tdi. Startni qanday baholaysiz?
Bilasizmi, men yolg‘on gapirmayman! Biznes modelimizga ko‘ra, birinchi 30 kun ichida 15 ming kishi o‘tishi kerak edi. Dastlabki ikki hafta ichida biz o‘z obro‘imizga katta putur yetkazdik, chunki mehmonlarning bunday katta oqimini kutmagan edik.
Bir yakshanba kuni 3,8 ming kishi kelgan. Bir kunda! Va bu tirbandlik parklardagi kabi odamlar kelib, shunchaki yurishmaydi. Bu 3 ming kishi ovqatlanish va ichish uchun kelgan. Men bu lahzani eslashga qo‘rqaman.
Ba’zan payshanba yoki juma kuni soat 20:00da bizda hech narsa qolmasdi. Hamma bizga muassasamiz yomonligi haqida yozadi. Biz imkon qadar ko‘proq tayyorgarlik ko‘rgandik, lekin bizda uskunalar yetishmasdi. Umuman olganda, dastlabki 20 kun ichida 50−60 ming kishi keldi.
Oxir-oqibat buni qanday hal qildingiz?
Biz oshpazlar navbatlarini ko‘paytirdik va katta hajmdagi uskunalar sotib oldik. Hozirda barcha kornerlardagi ovqatlarning narxini pasaytirishni qayta ko‘rib chiqdik. Ko‘p ishni o‘zimiz qilyapmiz, masalan, ta’minot bo‘limimizni ishga tushirdik. Qo‘shimcha qo‘llarni olib tashlab, to‘g‘ridan-to‘g‘ri masalan, fermerlar bilan o‘zimiz ishlayapmiz.
Ayrimlar bizga narxlar qimmatligi haqida sharhlar yozgan. Ammo ular bu yerda dizaynerlik mebellarida, shahar markazidagi joyda o‘tirganlarini, to‘xtash joyi va yoqimli auditoriya borligini hisobga olmaydilar.
Bundan tashqari, ko‘pincha oziq-ovqat yoki ichimliklar miqdori hisobga olinmaydi. Masalan, Vetnam burchagidagi “Phobo” boshqa muassasalardagi sho‘rvalar bilan taqqoslanadi. Garchi bizda hajmi deyarli uch baravar ko‘p.
Foto: Ilya Semendeyev / Spot
Ayting-chi, O‘zbekiston bozoridagi yetkazib beruvchilar bilan ishlar qanday ketmoqda?
Juda ajoyib! Ko‘p sonli yetkazib beruvchilar bizga moslashishdi. Ta’minot bo‘limimizni qurayotganimizda, hamma bizga kerakli narsalarni bozordan sotib olishimizni, hech bir yetkazib beruvchi belgilangan vaqtda mahsulot olib kelmasligini aytgandi.
Asosiy muammo shundaki, biz bozorga borishni xohlamadik, chunki bizda naqd pul yo‘q, hamma narsa fiskallashtirilgan. Yoki siz uni naqd qilib, soliq to‘lashingiz va keyin borib o‘sha pulga sotib olish kerak edi. Lekin hech narsa yo‘q: sertifikatlar, QQS yo‘q, hech qanday kafolatlar yo‘q. Bu bizga mos kelmadi, chunki kesh bilan bog‘liq hamma narsa nazoratsiz pul isrof qilishdir.
Biz barchasini avval boshdan rejalashtirganimizdek qildik. Barchasini pul o‘tkazish yo‘li bilan xarid qilamiz.
O‘zbekistonda kadrlar taqchilligi muammosi qanday hal qilindi?
Bu dahshatli edi! Bizda kadrlar bo‘limi bor, ishga qabul qilish vaqtida uni 2−3 barobarga oshirganmiz. Yaxshi pul to‘laymiz, lekin shunga yarasha ko‘p narsani talab ham qilamiz.
Va, albatta, bozorga kirganimizdan keyin styuard va kassirlarning maoshlarini oshirishga majbur bo‘ldik. Shu bois, food mall Toshkentdagi kassirlarning maoshini oshirgani haqida tez-tez aytiladi.
Hududlarga chiqish rejalaringiz bormi?
Ha, biz “Food Mall Bukhara” va “Food Mall Samarkand” brendlarini yaratganmiz. Oziq-ovqat markazlarining go‘zalligi nimada? Ular bir xil konsepsiyaga ega, ammo amalga oshirish boshqacha bo‘lishi mumkin. Masalan, poytaxtda majmua 2 ming metrda joylashgan bo‘lsa, viloyatlarda 800 metrga yetishi mumkin. Shunga ko‘ra, kornerlarni to‘ldirish hajmi boshqacha bo‘ladi — faqat 8−9 korner qilish mumkin.
Sizlarda g‘ayrioddiy oshxonalar taqdim etilgan. Ingrediyentlarni yetkazib berishda qiyinchiliklar bormi?
Juda katta. Tasavvur qila olasizmi, haqiqiy Vetnam “phobo” bulyonini biz Vetnamdan olib keldik. Bizda “Kartoshka va lojka” burchagida qora borsh bor. Uning karakatitsa siyohini masxus Moskvadan olib kelamiz.
Bizning g‘oyalarimizni hayotga tatbiq etish uchun boshqa mamlakatlardan olib kelinadigan ingrediyentlarning katta ro‘yxati mavjud.
Foto: Ilya Semendeyev / Spot
Maksim, boshqa bozordan kelgan odam sifatida O‘zbekistondagi restoran biznesini qanday baholaysiz?
Shudgorlanmagan dala kabi. Bizga iste’molchi o‘zgarib borayotgani va yangi narsalarni sinab ko‘rishni xohlashi juda yoqadi. U tez-tez sayohat qilishni va boshqa mamlakatlarni ko‘rishni boshlaydi. Shunday bo‘lsa-da, bizning “Food Mall Tashkent” — Toshkentning markazida bo‘lgan holda kelib, xilma-xil dunyo taomlarini tatib ko‘rishingiz mumkin bo‘lgan joydir.
Maqsadli auditoriya kimlardan iborat?
5 yoshdan 80 yoshgacha bo‘lganlar. Modellar, talabalar, bankirlar, ba’zilari xuddi kovorking maydonida ishlayotgandek o‘tirishadi. “Food Mall Tashkent"ning o‘ziga xosligi shundaki, bu yerda sizning holatingizga, qanday kiyinganingizga, kimga bo‘lib ishlashingizga va qanday mashina haydashingizga qaralmaydi. Odamlar shunchaki kelib, o‘zlari uchun qulay sharoitni topadilar. Men va sherigim ushbu “turli odamlarning tengligi” mafkurasini amalga oshira olganimizdan xursandmiz.
Dizayner bilan sakkiz kishi birga o‘tiradigan stollarni muhokama qilganimizda, Toshkentda bu ishlamasligini aytishdi. Bu yerda odamlar “bu mening stolim, mening chegaram, u yerda hech kim yo‘q” deb o‘tirishga o‘rganib qolgan. Ammo oxir-oqibat, biz bir stolda o‘tirgan to‘rtta butunlay boshqa-boshqa kompaniyani uchratishimiz mumkin.
“Food Mall Tashkent"da qandaydir rivojlanish strategiyasi bormi?
Biz yaxshi moliyaviy ko‘rsatkichlarni ko‘rsatadigan ba’zi loyihalarimizni kengaytirishni boshlaymiz. 2024-yil yoz fasli o‘rtalariga kelib, “Food Mall Bukhara” yoki “Food Mall Samarqand"ni amalga oshirishni boshlaymiz. Ehtimol, biz ularni bir vaqtning o‘zida ishga tushiramiz.
O‘ylaymanki, yoz o‘rtalarida yoki 2024-yil oxiriga kelib biz loyihalarni katta ehtimol bilan Dubayda ochishni boshlaymiz.
Intervyuning to‘liq versiyasini rus tilida tomosha qilish mumkin:
