Tadbirkorlar Soliq kodeksining 227/1-moddasida belgilangan 400 mlrd so‘mlik jarimalarni hisobdan chiqarishi mumkin. Bu haqda Savdo-sanoat palatasida tadbirkorlar bilan o‘tkazilgan uchrashuvda Soliq qo‘mitasi raisi o‘rinbosari Olimjon Fayziboyev ma’lum qildi, deb xabar beradi “Spot” muxbiri.
Fayziboyevning so‘zlariga ko‘ra, Savdo-sanoat palatasi prezident qarori loyihasini ishlab chiqib, taqdim etgan. Unga ko‘ra, avvalroq 227/1-modda bo‘yicha chiqarilgan 400 mlrd so‘m miqdoridagi jarimalar uchun amnistiya e’lon qilinishi ko‘zda tutilgan. Soliq qo‘mitasi Savdo-sanoat palatasining taklifini qo‘llab-quvvatladi, deya qayd etdi u.
“Muqaddam 227/1-modda bo‘yicha jarimaga tortilganlar. Mamlakatda jarima miqdori 400 mlrd so‘mdan ortiqni tashkil etadi. Bugun [18-dekabr] Savdo-sanoat palatasi 400 mlrd so‘m hisobdan chiqarilishi — amnistiya to‘g‘risidagi PQ (Prezident qarori — “Spot” izohi) loyihasini taqdim etdi, — deya qayd etdi Soliq qo‘mitasi raisi o‘rinbosari.
Fayziboev jarima miqdori ham ko‘rib chiqilishini aytdi. Agar hozirda 227/1-moddada oxirgi chorakda olingan sof daromad miqdorida jarima nazarda tutilgan bo‘lsa, endi moliyaviy sanksiyani birinchi qoidabuzarlik uchun aylanmaning 20%igacha kamaytirish rejalashtirilgan.
Yig‘ilishga Soliq qo‘mitasi rahbari Sherzod Kudbiyev va Savdo-sanoat palatasi rahbari Davron Vahobov kelganidan so‘ng tadbirkorlar bir qancha muammolarni o‘rtaga tashladi. Ular orasida soliq organlarining axborot tizimlari bilan integratsiyalashuvi, 227/1-modda bo‘yicha 1000dan ortiq jarimalar va markirovkalarni o‘qish muammosi bor.
Biznes vakillari daromadga nisbatan jarima tushunchasini olib tashlashni taklif qildi, chunki bu biznesning parchalanib ketishiga turtki bo‘ladi va qoidabuzarlik darajasiga qarab klassifikatsiyani joriy etadi.
Kubdiyev bir-ikki oy ichida buzilgan yoki o‘g‘irlangan markalangan mahsulotlarni olib qo‘yish tartibini va qolgan mahsulotlar uchun markalash kodlarini (Data Matrix) ixtiyoriy ravishda inventarizatsiya qilishga va’da berdi.
Bundan tashqari, tadbirkorlar adolatsiz deb hisoblagan 227/1-modda bo‘yicha chiqarilgan jarimalar ustidan sudga da’vo kiritishni taklif qilib, 4 ming soliq inspektori o‘rtasida profilaktika choralari o‘tkazilishini qo‘shimcha qildi.
Kiyim-kechak buyumlari savdosi bilan shug‘ullanuvchi tadbirkorlardan biri 227/1-moddadagi qoidabuzarlik bitta filialda sodir bo‘lsa, bitta yuridik shaxsga tegishli bo‘lgan butun tarmoq jarimaga tortilishidan shikoyat qildi.
O‘z navbatida, Soliq qo‘mitasi rahbari “Telegram"da “Soliq tekshiruvi yuzasidan shikoyat” botini yaratishni taklif qildi, bu bot orqali tadbirkor dalolatnoma nusxasi va raqamini jo‘natib, berilgan jarima yuzasidan shikoyat qilishi mumkin. Agar jarima noto‘g‘ri rasmiylashtirilgan bo‘lsa, soliq inspektori jazolanishini qayd etdi qo‘mitasi rahbari.
Tadbirkorlarning integratsiya haqida savoliga Kudbiyev integratsiya orqali soliq organlari ichki avtomatlashtirish dasturlari — R-Keeper, Jowi, iiko va boshqa tizimlar ma’lumotlarini fiskalizatsiya qilishni anglatishini aytdi.
“Men o‘zim 227/1dan foydalanishni buyurganman, lekin har safar aytaman: bu raqamni ishlatishdan oldin ikki marta tekshiring, yetti marta o‘lchang. Bu juda og‘ir norma bo‘lib, uni shunchaki bitta tekshiruvda qo‘llash — juda og‘ir”, — dedi u.
Kudbiyev ichki buxgalteriya dasturlari onlayn kassa yoki virtual kassa bilan integratsiya qilinishi kerakligini tushuntirib, bunga imkon beruvchi texnologiya va yechimlar allaqachon bozorda mavjud ekanligini qo‘shimcha qildi. Qonunga bo‘ysunuvchi tadbirkorlar talablarga amal qiladi, boshqalar esa buni qilmaslik uchun turli sabablarni qidiradi, dedi u.
“Biz ushbu faoliyatni boshlaganimizdan so‘ng [227/1-moddaga binoan] alkogoldan aksiz solig‘i tushumlari ikki baravar ko‘paydi. Oyiga taxminan 130−140 mlrd so‘m tushum tushayotgan bo‘lsa, hozirda aksiz solig‘idan 300 mlrd [so‘mdan] ortiq daromad tushmoqda. Ha, bunga boshqa omillar ham ta’sir qiladi, lekin [birinchi navbatda] jilovlash ta’sir qiladi”, — dedi Soliq qo‘mitasi rahbari.
Uning fikricha, jazo muqarrarligi bozorni oqartirish uchun zarur, bunga, xususan, Soliq kodeksining 227/1-moddasi yordam berishi kerak.
Bundan tashqari, u Yangi yilgacha Soliq qo‘mitasi tomonidan taklif ishlab chiqilishini e’lon qildi, ular orasida qonunbuzarliklar klassifikatsiyasi paydo bo‘lishi mumkin.
“Biz bu harakat ikki tomonlama bo‘lishini juda xohlaymiz, shu sabab ham hozir ba’zi qadamlarni tashlaymiz, albatta, biznes vakillari, ayniqsa ovqatlanish tarmog‘i bu qadamlarni qo‘yishi kerak. Chunki umumiy ovqatlanish uyali aloqa tarmog‘iga nisbatan (O‘zbekistondagi barcha umumiy ovqatlanish shahobchalari va barcha uyali aloqalar) taxminan besh baravar kam [soliq] to‘laydi, aslida esa tovar aylanmasi 50 baravar ko‘p bo‘lsa kerak”, — dedi Kudbiyev.
Davlat soliq qo‘mitasi raisi, shuningdek, tadbirkorllar mijozga fiskal chek berilmagani uchun emas, balki nazorat-kassa mashinasi bilan ichki dasturlar integratsiya qilinmagan taqdirdagina 227/1-modda bo‘yicha jarimaga tortilishi mumkinligini ta’kidladi. U integratsiya zarurligini soliq munosabatlari — amalga oshirilgan operatsiya summasi, narxi va miqdori haqida ma’lumot olishga qiziqishi bilan izohladi. Biroq, nazorat-kassa mashinasidan kvitansiya berish ma’lumotlarni fiskalizatsiya qilish, ya’ni integratsiya hisoblanmaydi, dedi u.
“Men inspektorlarimni ko‘p so‘zlaganimda, ularni o‘zgacha ta’na qildim: “Agar siz 227/1 dan juda tez-tez va mayda-chuyda, asossiz foydalansangiz, vaqt keladi, biz uni bekor qilamiz yoki boshqa narsa qilamiz. , va endi bu vaqt keldi. Agar siz ham ortiqcha soliq to‘lamasangiz, har qanday holatda ham [227-modda] eslatma-1 bo‘lmaydi, keyin [227-modda] eslatma-2 bo‘ladi, shuning uchun biz bir-birimizni yarim yo‘lda uchratishimiz kerak”, — deya xulosa qildi Kudbiyev.
“Men inspektorlarga ish borasida juda ko‘p tanbeh berganimda, “agar siz juda tez-tez va mayda-chuyda narsalar uchun 227/1dan asossiz foydalansangiz, unda buni bekor qiladigan yoki boshqa narsa bo‘luvchi vaqt keladi, mana o‘sha vaqt keldi. Agar siz ham juda ko‘p soliq to‘lamasangiz, unda hech qanday 227 prim-1-moddasi ham bo‘lmaydi, bunda [227-modda] prim-2 bo‘ladi, shuning uchun ham biz bir-birimizni qo‘llashimiz kerak”, — deya xulosa qildi Kudbiyev.
Yakunda Soliq qo‘mitasi rahbari yig‘ilishda qatnashgan umumiy ovqatlanish vakillarining yarmida rasmiy ish bilan ta’minlanmagan ofitsiantlar borligi, ular daromadlarining yarmi ko‘rsatilmaganiga e’tibor qaratdi. Shu bilan birga, restoran biznesida yashirin iqtisodiyotning ham obyektiv, ham subyektiv sabablari borligini qayd etdi.
227/1 qanday modda?
Mazkur moddada quyidagi talablar ko‘rib chiqiladi:
- fiskal belgilar yoki avtomatlashtirilgan o‘lchash asboblari bilan jihozlarni ko‘rsatish;
- soliq organlarining axborot tizimlari bilan integratsiyani ta’minlash;
- ishlab chiqaruvchilar, import qiluvchilar va sotuvchilar tomonidan tovarlarni (mahsulotlarni) identifikatsiya qilish yo‘li bilan majburiy raqamli markalash qoidalarini buzish.
Ushbu talablarning buzilishi oxirgi chorakda olingan sof daromadga teng jarimaga olib keladi.
227/1-modda Soliq kodeksining yangi tahririga 2022-yilning 11-martida kiritilgan va tasdiqlanganidan keyin uch oy o‘tib, 13-iyundan kuchga kirdi. Soliq qo‘mitasining “Spot"ga xabar berishicha, o‘tgan yili mazkur modda bo‘yicha 254ta, joriy yilda esa 1083ta korxona jarimaga tortilgan.
Bugungi kunda alkogol va tamaki mahsulotlari, pivo, suv va ichimliklar, dori-darmon, maishiy texnika, 2024-yilning 1-aprelidan esa gazlangan ichimliklar majburiy markirovka qilinishi shart. Mazkur me’yorlar umumiy ovqatlanish sektoriga, chakana va ulgurji savdoga, shuningdek, ishlab chiqaruvchilarga taalluqli.
227/1-moddani buzgan tadbirkorlarni jinoiy javobgarlikka tortish amaliyoti “Spot” suhbatlashgan prezident huzuridagi Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha jamoat kengashi a’zolari va soliq maslahatchilarining tanqidiga sabab bo‘ldi.
