Har qanday biznes loyihaning, turli brendlarning o‘z tarixi bor. Bugungi kungacha bosib o‘tilgan yo‘l, loyihadagi keskin burilishlar hamda muvaffaqiyatli qadamlar ko‘pchilik uchun qiziq bo‘lishi tabiiy.
Bu gal o‘zining tugmachali telefonlari bilan barchaga tanish “Nokia” brendi haqida so‘z yuritamiz.
Maqolada brendning qanday paydo bo‘lgani, nima uchun bu nom tanlangani hamda rivojlanish tarixi haqida ma’lumotlar berilgan.
Qog‘oz fabrikasidan boshlangan tarix
Finlyandiyaning “Nokia” kompaniyasi butun dunyoga ma’lum. Ayniqsa, uning tugmachali telefonlari asr boshlaridayoq mashhur bo‘lishga ulgurgan. Ammo, barchasi qog‘oz zavodi va kauchuk ishlab chiqarishdan boshlanganini ko‘pchilik bilmasligi mumkin.
Brend tarixi 1865-yilda konchilik muhandisi Fredrik Idestam Tampere shahri yaqinida qog‘oz fabrikasini ochgani bilan boshlangan. Kompaniya Nokianvirta daryosi bo‘yida joylashgan Nokia shaharchasi sharafiga nomlangan. Aynan o‘sha yerda Idestam 1868-yilda ikkinchi qog‘oz fabrikasini quradi.
Uch yildan so‘ng (1871-yil) Idstam o‘z do‘sti Leopold Mechelin bilan (o‘sha paytda Finlyandiya Birlashgan Bankiga asos solgan) ikkinchi zavod joylashgan hudud nomi bilan ataluvchi “Nokia Ab” qo‘shma korxonasini tashkil etadi.
Idstam 1896-yilgacha zavodlarni boshqargan, shundan so‘ng u nafaqaga chiqishga qaror qiladi va rahbarlikni Mechelinga beradi. Mechelin esa kompaniyani kengaytirishni boshlaydi, u biznes profiliga elektr energiyasini ishlab chiqarishni qo‘shishga qaror qiladi. Vaholangki, Idstam bunga qarshi bo‘lgan.
Qarshiliklarga qaramay, 1902-yilga kelib “Nokia” elektr energiyasini ishlab chiqarishni boshladi. Bir necha yil o‘tgach, biznesmen Eduard Polonning Finlyandiya kauchuk mahsulotlari zavodi paydo bo‘ladi va u ham “Nokia” nomidan foydalanadi.
Biroz vaqt o‘tgach, uchta sanoat birlashishga qaror qildi: Fin kauchuk zavodi, kabel zavodi va qog‘oz zavodi birgalikda ishlay boshladi. Ular to‘rtta yo‘nalishga e’tibor qaratishadi: qog‘oz, elektronika, kauchuk va kabel. 1960-yillarda kompaniyalar “Nokia” korporatsiyasini tashkil qilish uchun birlashadilar.
Yaqin tarix
1980-yillarning boshidan kompaniya elektrotexnika mahsulotlarini yig‘ish va ishlab chiqarishni faol rivojlantira boshladi. 1990-yillarda brend telefonlar ishlab chiqarishda yetakchiga aylandi.
Birinchi GSM qo‘ng‘irog‘i 1991-yilda kompaniya uskunalari yordamida amalga oshirilgan. Mobil telefon sohasidagi tezkor muvaffaqiyat “Nokia"ga 1998-yilga kelib dunyodagi eng ko‘p sotiladigan mobil telefon brendiga aylanish imkonini beradi.
2003-yilda kompaniya birinchi kamerali, 2004-yilda esa sensorli ekranli telefonlarni taqdim etadi. 2007-yilda esa 200 mlndan ortiq “Nokia 1100” telefonlari sotiladi. U bir vaqtning o‘zida barcha davrning eng ko‘p sotilgan telefoni va eng ko‘p sotilgan elektron qurilmasi edi.
Ammo ilk smartfonlar paydo bo‘la boshlagach barchasi o‘zgaradi: “Apple” va “Samsung” kompaniyalari tez orada Finlyandiya kompaniyasining bir necha yillik yetakchiligini egallab olishadi.
2013-yilda “Microsoft” “Nokia"ning mobil telefonlar bo‘limi va ular bilan bog‘liq barcha patentlarni sotib oladi. Vaqt o‘tishi bilan kompaniya o‘z smartfonlari uchun “Nokia” brendidan foydalanishni to‘xtata boshladi.
Logotip
Kompaniyaning birinchi logotipi 1866-yilda paydo bo‘lgan bo‘lib, unda baliq tasvirlangan. 20-yillarda logotipni yanada mazmunli va zamonaviy ko‘rinishga o‘zgartirishga qaror qilinadi. Yangi logotip qora doiraga o‘xshardi, uning o‘rtasida kompaniya nomi yozilgan.
60−90-yillarda kompaniya logotipi ikki marotaba yangilandi. 1992-yilda “Odamlarni bog‘lash” (Connecting People) shiori kiritilganidan so‘ng, logotip biroz o‘zgartirildi. 2000-yillarda logotipda bir-biriga cho‘zilgan qo‘llar paydo bo‘ldi.
Shuningdek, 2006-yilda “Nokia” logotipi turi va rangi biroz o‘zgartirildi, 2011-yilda bo‘lib o‘tgan so‘nggi modifikatsiyada esa shior olib tashlangan.
2023-yilda logotip qayta ishlab chiqilib, kompaniyaning zamonaviy va progressiv qiyofasini o‘zida gavdalantirdi. Yangi konsepsiya “N”, “K” va “A” harflarining ba’zi shtrixlari mavjud bo‘lmagan ko‘k rangdagi bosh harflarga asoslangan. Faqat “O” va “I” harflarining konturlari to‘liq keltirilgan.
Nokia bugungi kunda
Kompaniyaning patent portfeli taxminan 20 mingta patentdan iborat bo‘lib, ulardan 3500dan ortig‘i 5G texnologiyasi uchun muhim ekanligi aniqlangan. Ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha kompaniya Yevropada yetakchi hisoblanadi. “Nokia” mahsulotlari dunyoning 150dan ortiq mamlakatlarida sotiladi.
Brendning 2022-yilgi sof foydasi $4,478 mlrdni tashkil etgan. 2023-yilning 30-sentabrigacha yakunlangan o‘n ikki oylik sof daromadi $4,09 mlrdni tashkil etdi.
2022-yilning avgust oyida kompaniya Rossiya bozorini tark etishi ma’lum bo‘ldi. Yil oxirigacha mamlakatdagi biznesining katta qismini tugatishni rejalashtirgandi.
Shuningdek, 2023-yilning noyabrida “Nokia” brendi ortida turgan “HMD Global” kompaniyasi 2026-yilga borib bu nom ostida telefonlar ishlab chiqarishni to‘xtatishi ma’lum qilindi.
“Nokia"dan estafetani qabul qilib olgan kompaniya 2024-yilning apreligacha Hindistonda o‘zining smartfonlar qatorini ishga tushirishni rejalashtirmoqda.
