2023-yil yakuni bo‘yicha O‘zbekiston tashqi savdosi hajmi 23,9%ga o‘sib, $62,56 mlrdni tashkil etdi. Bu haqda Statistika agentligi hisobotida keltirilgan.
Eksport 23,8% o‘sish bilan $24,42 mlrdni tashkil etdi, import biroz tezroq o‘sib (+24%), sezilarli darajada yuqori bo‘lib qoldi — $38,14 mlrd. Saldo o‘tgan yilga nisbatan $2,68 mlrdga o‘sib, $13,71 mlrd bo‘ldi.
Dekabr oyida xorijga oltin savdosi to‘xtadi. O‘tgan yili qimmatbaho metallar eksportidan tushgan daromad $8,15 mlrdga yetdi, bu 2022-yildagi ko‘rsatkichdan deyarli ikki barobarga ko‘p.
Xitoy O‘zbekistonning asosiy savdo sherigi mavqeini egallab turibdi — 12 oy davomida o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi $13,72 mlrdni (umumiy ko‘rsatkichning 21,9%ini) tashkil etdi. Barcha importning to‘rtdan bir qismidan ko‘prog‘i yoki $11,26 mlrdi Xitoy hissasiga to‘g‘ri keladi.
Ikkinchi o‘rinda 9,88 mlrd (15,8%) bilan Rossiya joylashgan bo‘lib, o‘tgan yili $3,3 mlrd bilan mamlakatning asosiy eksport bozori sifatidagi mavqeini saqlab qoldi. Shuningdek, yetakchi beshlikka Qozog‘iston ($4,39 mlrd), Turkiya ($3,09 mlrd) va Janubiy Koreya ($2,34 mlrd) kirdi.
Eksport
Oltinni hisobga olmaganda, ishlab chiqarilgan mahsulotlar yetakchi tovar eksporti bo‘lib qolmoqda — ularning ulushi 4,05 mlrdni tashkil etdi, shu bilan birga, bunda tushum 7,4%dan ko‘proqqa kamaydi.
Yarimdan sal ko‘pi to‘qimachilik va gazlamalar ($2,05 mlrd, -7,6%), uchdan bir qismi rangli metallar ($1,38 mlrd, -9,9%) hissasiga to‘g‘ri keldi. Po‘lat va cho‘yan eksportidan tushgan daromad 11,3%ga ($185,9 mln), metall buyumlar esa 11,9%ga ($130,2 mln) o‘sdi.
Oziq-ovqat mahsulotlari $1,77 mlrd (+9%) daromad keltirdi, ularning asosiy qismini meva-sabzavot ($1,19 mlrd, +4,3%) va don mahsulotlari ($478,8 mln, +34,4%) tashkil etdi. Go‘sht mahsulotlari eksporti qariyb uch barobarga ($3,4 mln) oshdi.
Mashinasozlik mahsulotlarini yetkazib berish $1,3 mlrdga yetdi (+34%). Elektr texnikasi va elektronika eksporti $118 mlnga (2,2 baravar), boshqa transport vositalari eksporti $100,1 mlnga (8,5 baravar) oshdi.
Shuningdek, avtomobillar va ularning butlovchi qismlari ($493,8 mln, +38,5%), shuningdek, maxsus transport vositalari ($77,6 mln, +44,8%) eksportida sezilarli o‘sish kuzatildi.
Kimyoviy mahsulotlar eksporti $1,31 mlrdni tashkil etdi. O‘g‘itlarning 18%ga ($336,3 mln) kamayishi noorganik moddalar toifasidagi o‘sishni deyarli chorak ($497,6 mln)ga qopladi.
Iste’mol tovarlari va boshqa tovarlar sohasida eksport $1,19 mlrdni (+8,1%) tashkil etdi. Kiyim-kechak yetkazib berish $996,2 mlngacha oshdi, poyabzal ($32,9 mln) va mebel ($15,1 mln) eksporti pasaydi.
Aksariyat tovar turlarida pasayish kuzatildi. Masalan, gaz ($529,9 mln) va elektr energiyasi ($76,6 mln) eksportidan tushgan daromad deyarli ikki barobarga kamaygan. Biroq, neft va neft mahsulotlarini yetkazib berish ikki barobarga oshib, $333 mlnga yetdi.
Import
Tovarlar importi tarkibida mashinasozlik mahsulotlari $14,93 mlrd (+54%) bilan oldinda turibdi. Avtotransport vositalari importiga $4,48 mlrd (+74,4%), jumladan, butlovchi qismlarga $148,3 mln sarflangan. Yana $2,84 mlrd maxsus sanoat mashinalariga, $2,11 mlrd sanoat uchun maxsus bo‘lmagan mashina va uskunalarga sarflandi.
Elektr jihozlarini yetkazib berish $1,89 mlrdni (+91,4%), elektronika esa $871 mlnni (+50,2%) tashkil etdi. O‘zbekiston ham samolyotlar sotib olishga $939,5 mln sarfladi (o‘sish 2,6 barobar).
Ishlab chiqarilgan mahsulotlarni xarid qilish $6,32 mlrdga (+10%) tushdi. Cho‘yan va po‘lat yetkazib berish o‘tgan yilga yaqin ($2,55 mlrd) saqlanib qoldi, shu bilan birga mato importi deyarli chorak ($675,4 mln)ga oshdi.
Uchinchi o‘rinda $4,86 mlrd bilan kimyo mahsulotlari, o‘g‘itlar importi ikki baravarga oshib, $167,2 mln, farmatsevtika mahsulotlarini yetkazib berish esa $1,6 mlrddan oshdi.
Oziq-ovqat importi $3,49 mlrdni (+3%) tashkil etdi, ularning uchdan bir qismi don mahsulotlariga to‘g‘ri keldi. Shakar va qandolat mahsulotlari $558,2 mln (-2,3%), qahva, choy, kakao va ziravorlar uchun $385,3 mln (+23%) yo‘naltirildi.
Bundan tashqari, O‘zbekiston yoqilg‘i-moylash materiallari importini oshirdi. Bunga jami $2,63 mlrd (+46,7) sarflangan bo‘lsa, shundan neft va neft mahsulotlari $1,61 mlrd (+27%)ni tashkil etgan. Gaz xarajatlari ikki barobardan ko‘proqqa oshgan — $694,9 mln, yana $204,4 mln ko‘mirga ketgan (+67,8%).
Avvalroq davlat rahbari Bosh prokuraturaga uskunalarning oshirilgan narxlarda olib kirilishini aniqlash va bunga chek qo‘yish bo‘yicha nazorat tizimini yaratishni topshirgandi.
