“Standard & Poor’s” reyting agentligi “O‘zsanoatqurilishbank” va “Asakabank"ni xususiylashtirish bilan bog‘liq qiyinchiliklarni prognoz qildi.
Jami aktivlarning 67%ini tashkil etuvchi bank sektorida davlatning salmoqli ulushi, imtiyozli kreditlash dasturlari Markaziy bankning pul-kredit siyosatining transmissiya mexanizmi samaradorligini pasaytiradi.
“2023-yilda “Ipoteka bank” xususiylashtirilgach, O‘zbekiston hukumati “Asakabank” va “O‘zsanoatqurilishbank"ni xususiylashtirishni rejalashtirdi. Biroq, biz bu murakkab vazifa bo‘lib, u vaqt talab etadi, deb hisoblaymiz”, — deya kutmoqda “S&P” ekspertlari.
Bank sektori barqarorligini ta’minlovchi omillar orasida iqtisodiy o‘sish, bir martalik daromadning oshishi va O‘zbekistonda chakana kreditlashning past darajasi (YaIMning 10%idan kam) mavjud. Biroq, mahalliy bozorda banklar uchun moliyalashtirish imkoniyati cheklangan va sektorni tartibga solish har doim ham oldindan aytib bo‘lmaydi va shaffof bo‘lib qolmaydi.
“S&P” 2024-yildan energiya tariflarining oshishi, ijtimoiy himoyaning manzilliligi yaxshilanishi va ayrim soliq imtiyozlarining bekor qilinishi fonida fiskal konsolidatsiyani prognoz qilmoqda.
Natijada, hukumat tarif islohotidan YaIMning 1%ini tejashi kutilmoqda. Yashirin iqtisodiyotga qarshi kurash va davlat kompaniyalarida boshqaruvni takomillashtirish budjetning daromad qismini oshirishga yordam beradi.
Agentlik faqat 2027-yilga borib davlat budjeti defitsiti ijtimoiy sohadagi yuqori xarajatlar va tovarlar, shu jumladan oltin uchun konyunkturaning o‘zgaruvchanligi sabab, YaIMning 3,2%igacha pasayishini prognoz qilmoqda.
Bundan tashqari, tahlilchilar davlat kompaniyalari va DXSh loyihalarining kafolatlanmagan qarzlarining oshishi bilan bog‘liq davlat budjeti uchun risklarni ta’kidlamoqda. Agar loyihalar kutilganidan yomonroq bo‘lsa, qarzlarni qaytarishda, ayniqsa xorijiy valyutadagilarida muammolar paydo bo‘lishi mumkin.
Joriy hisobvaraqning yuqori taqchilligi va tashqi qarzning o‘sishi O‘zbekistonning to‘lov balansi uchun risklarni oshirishi mumkin. 2023-yilda importning o‘sishiga bir martalik omillar sabab bo‘ldi, biroq ko‘plab investitsiya loyihalarini amalga oshirish import ta’minotining yuqori darajasini saqlab qolishni talab qiladi.
“Maishiy xo‘jaliklar tomonidan gaz iste’molining ko‘payishi bilan bir qatorda „Uzbekistan GTL“, Sho‘rtan gaz-kimyo majmuasi va MTO (Methanol to Olefin) texnologiyasiga asoslangan gaz-kimyo kompleksi kabi yirik loyihalar prognoz davridagi [2027-yilgacha] gaz iste’moli va importini oshiradi”, — deyiladi sharhda.
Rossiya kompaniyalari tomonidan investitsiyalarning biroz pasayishi va qazib olish sohalariga investitsiyalarning konsentratsiyasi fonida “S&P” joriy hisob defitsiti tashqi davlat qarzining ko‘payishi hisobiga moliyalashtirishda davom etishini, Markaziy bank valyuta zaxiralari hajmi esa 2027-yilga kelib kamayishini prognoz qilmoqda.
Avvalroq “S&P” O‘zbekistonda biznes uchun ikkilamchi sanksiyalar riski saqlanib qolayotganini qayd etgani haqida xabar berilgandi.
