1-iyun — Bolalarni himoya qilish kunida Toshkentdagi “Ashxobod” istirohat bog‘ida 20 ming dona yumshoq o‘yinchoqlarni bepul tarqatish bo‘yicha aksiya e’lon qilindi. Shu kuni bog‘ yaqinidagi yo‘llarda 10 balllik tirbandlik yuzaga keldi.
Bundan tashqari, poytaxt metrosida olomon va tiqilinch yuzaga kelgan. Shuningdek, odamlar temir yo‘l bo‘ylab park tomon ketayotgani xabar qilingan.
Shu kuni Ichki ishlar vazirligi qurbonlar haqida hech qanday ma’lumot yo‘qligini ta’kidlab, narsalarni tekin tarqatish aksiyalari to‘xtatilganini e’lon qildi. Ommaviy tadbirlar o‘tkazish qoidalarini buzgani uchun direktor, uning o‘rinbosari va “Ashxobod” bog‘i reklama bo‘limi boshlig‘i 15 sutkaga hibsga olindi.
28-iyun kuni Vazirlar Mahkamasning ommaviy tadbirlarda xavfsizlik talablarini kuchaytiruvchi qarori qabul qilindi.
Hujjat bilan, ommaviy tadbirlarga fuqarolarni reklama, aksiya va boshqa maqsadlarda oziq-ovqat, buyumlar hamda boshqa mahsulotlar va tovar-moddiy boyliklarni bepul tarqatish yoki haddan tashqari arzonlashtirilgan narxda sotish orqali jalb qilish taqiqlanadi.
Ichki ishlar vazirligi va Milliy gvardiyaga ommaviy tadbirlarda xavfsizlik talablariga rioya etilishi ustidan nazoratni kuchaytirish topshirildi. Qoidabuzarlik aniqlangan taqdirda tashkilotchilar, shuningdek, tadbir o‘tkaziladigan joy bo‘lib xizmat qilayotgan obyekt ma’muriyati javobgarlikka tortiladi.
“Spot” marketologlar va PR-mutaxassislari bilan nima uchun bunday vaziyatlar yuzaga kelishi va bunga tashrif buyuruvchilar aybdormi, taqiqlar yordam beradimi va shu kabi hodisalar takrorlanmasligi uchun nima qilish kerakligi haqida suhbatlashdi.
Nima uchun bunday bo‘ldi?
“VSEBUDET” kreativ agentligi hammuassisi Vitaliy Xalzunovning ta’kidlashicha, butun dunyoda foydali takliflar paydo bo‘lganda shunga o‘xshash vaziyatlar yuzaga keladi.
Biroq, u o‘z ishida mijozlari o‘rtasida ommaviy kampaniyaga ehtiyoj yo‘qligi sababli tovarlarni tekinga berish marketing taktikasini qo‘llamaydi.
“Biroq men bu usulga mutlaqo qarshi emasman, chunki u ishlaydi. Va biznes maqsadlari boshqacha bo‘lishi mumkin. Masalan, men omborni oldingi tovarlar partiyasidan tozalashim va buni tezda bajarishim kerak. Nima qilishim kerak? Tabiiyki, ularni arzonga sotib tugatish kerak. Va agar buni juda tez bajarish kerak bo‘lsa, uni deyarli tannarxida sotish yoki tarqatishga to‘g‘ri keladi. Ha, bu ish beruvchi mexanizm”, — deydi Xalzunov.
“Alpha Education” asoschilaridan biri Alisher Jumaniyozov bu kabi ommaviy harakatlarga “xalq tayyor emas” degan fikrga qo‘shilmaydi. Shu bilan birga, u huquqni muhofaza qilish organlari tomonidan nazoratni tashkil etish va ta’minlash muammosini alohida ta’kidlaydi.
Marketolog ilgari bunga salbiy munosabatda bo‘lgan, ammo so‘nggi yillarda “Coca-Cola”, “Pepsi”, “Korzinka” va “Click” kabi yirik brendlarning bepul konkurslari fonida o‘z munosabatini o‘zgartirdi. Bu biznes uchun samarali yechim va sotuvni rag‘batlantirish strategiyasining bir qismi bo‘lishi mumkin.
Biroq, tashkil qilishga malakali yondashuv olomon tufayli fojea sodir bo‘lmasligiga to‘liq kafolat bermaydi. Jumaniyozovning fikricha, bunday ommaviy tadbirlarga xaridorlar emas, balki tashkilotchilar va qonun himoyachilari javobgar.
Xalqaro PR-mutaxassisi Dinara Axmetovaning ta’kidlashicha, “Ashxobod” bog‘idagi voqealar “giper rentabellikdagi reklama aksiyalariga tabiiy reaksiya”. U misol tariqasida “qora juma” sotuvi va “Instagram"dagi “giveaway"ni keltirdi. U boshqa mamlakatlar tajribasidan o‘rganishni tavsiya qildi va “odamlar hamma joyda bir xil” ekanligini ta’kidladi.
““Disney"da ishlaganimizda tomoshabinlar bilan muloqot qilish formatlariga juda ehtiyotkorlik bilan yondashardik. Kommunikatsiyalarda eng muhimi brend obro‘siga xavf tug‘dirmaslik edi. Va xizmat ko‘rsatish nuqtai nazaridan, “Disneyland” tematik parklari haqida gapiradigan bo‘lsak, bu xavfsizlik. Men bu so‘zni alohida ta’kidlamoqchiman, chunki bu butun “Disney” parki xizmatining asosidir. Ikkinchi o‘rinda ertak va sehr obrazini yaratish hamda qo‘llab-quvvatlash turadi va bu butun jamoa ishining juda ta’sirli yo‘nalishidir”, deydi u.
Axmetova bunday harakatlarga qarshi. Sabablar sifatida u odamlar uchun ishonchsizlik, bir martalik shubhali muloqot effekti va brendning uzoq muddatli maqsadlariga erishishda yordam yetishmasligini ta’kidlaydi.
“Taqiqlar hech qachon ishlamaydi”
Vitaliy Xalzunov har qanday taqiqlarga, jumladan, tovarlarni bepul tarqatishga salbiy munosabatda. Kelajakda hamma uchun shu kabi tadbirlarni qanday qilib xavfsiz va qulay tashkil etish haqida o‘ylashning o‘rniga, hukumat hamma narsani taqiqlashga qaror qildi, deya shikoyat qiladi u.
Uning so‘zlariga ko‘ra, agar hamma narsa taqiqlanadigan bo‘lsa, hech narsa yaxshi tomonga o‘zgarmaydi. Marketolog ommaviy tadbirlarni o‘tkazishni taklif qiladi, bu “aksincha, xavfsizlik va infratuzilma uchun mas’ul bo‘lganlarning barchasini oyoq uchida ushlab turadi”, biznes esa bunday hodisalarga qanday yo‘l qo‘ymaslik kerakligini tushunadi.
Alisher Jumaniyozov ham taqiqlarga qarshi chiqdi, chunki “ular deyarli ishlamaydi” va “mavhum oson yo‘l”. Biroq, u tizimli yechimlar va rejalarni ko‘rmasdan, haqiqatdan boshlashni tavsiya qiladi.
O‘z navbatida, Dinara Axmetova tovarlarni tekin tarqatish taqiqlanishini qisman qo‘llab-quvvatladi va “ruxsat yo‘q bo‘lsa, vasvasa ham yo‘q” deb ta’kidladi.
“Bu ommaviy tadbirlarni, ayniqsa, bolalar ishtirokida o‘tkazish bo‘yicha aniq va qat’iy talablar bilan hal etiladi. Ehtimol, biznesdan amaliyotlarni jalb qilinishi ba’zan qonun chiqaruvchilarga ko‘rinmaydigan muhim tafsilotlarni shakllantirishga yordam beradi. Ammo, amaliyot shuni ko‘rsatadiki, kompaniyalar ko‘pincha obro‘siga putur yetkazish va brendga bo‘lgan ishonchni yo‘qotish bilan o‘zlarini jazolaydilar”, — deya xulosa qildi u.
