Joriy yilning 14-sentabr kuni ijtimoiy tarmoqlarda Toshkent shahrining Sergeli tumanida joylashgan “Inbazar” savdo markazi mas’uli qo‘l ostidagi xodimini urgani aks etgan videolar tarqaldi.
Toshkent shahar IIBBga ko‘ra, holat 13-sentabr kuni savdo markazida ishlovchi 2001-yilda tug‘ilgan B.A. o‘zaro kelishmovchilik oqibatida birga ishlovchi 2006-yilda tug‘ilgan M.T.ni qo‘li bilan urgan. Holatni savdo majmuasining boshqa xodimi tasvirga olgan.
Undan keyin “Inbazar” asoschisi Omadbek Xolmatov bunga munosabat bildirib, zo‘ravonlik jazosiz qolmasligini aytdi.
“Ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan videoni ko‘rib, o‘zim shokka tushib qoldim. Albatta, zo‘ravonlik jazosiz qolmaydi… Yillar davomida ishxonada ham, kelayotgan mijozlarga ham yaxshi muomalada bo‘lishga, o‘zaro hurmatda bo‘lishga harakat qilamiz. Lekin ko‘plab bolalar ishlagani uchun uning nazoratini ololmay qolibmiz. Buning uchun uzr so‘raymiz. Albatta, bu zo‘ravonlikka qarshimiz va buning qonuniy jazolanishiga 100% ishonamiz”, — dedi u.
Shuningdek, u holat yuzasidan qonuniy choralar ko‘rilayotganini, bu kabi vaziyat qo‘lida ko‘pchilik ishlaydigan tashkilotlarda ham bo‘lib qolishi mumkinligini qayd etib, bitta odamning noto‘g‘ri ishi uchun butun bir jamoani ayblamaslikni so‘ragan.
Undan keyin, “Inbazar” savdo markazining “Instagram"dagi sahifasida do‘kon mas’uli ichki ishlar bo‘limiga olib borilgani haqida post joylandi. Fuqaro B.A.ga nisbatan Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 183-moddasi (mayda bezorilik) alomatlari bilan hujjatlar rasmiylashtirilib, qonuniy chora ko‘rish uchun Jinoyat ishlari bo‘yicha Sergeli tuman sudiga yuborilgan.
Oradan bir kun o‘tib, do‘kon ma’muriyati kaltaklangan xodimga “Spark” sovg‘a qilgani aks etgan navbatdagi video chiqdi. Uning ortidan esa, jamoatchilik savdo markazi rahbariyatini qo‘llab-quvvatlay boshladi. Biroq, bu ko‘pga yetmasdan, tarmoqni do‘kon asoschisi Omadbek Xolmatovning videolari “tutib ketdi”: tadbirkorning o‘zi ilgari xodimlarini samosud qilgani, boshqa shaxslar orqali ularni kaltaklashga harakat qilgani aks etgan videolar tarqaldi.
Shundan so‘ng, ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari “Inbazar"ga nisbatan boykot e’lon qilishni boshlashdi. Tadbirkorni qo‘llab-quvvatlaganlar ham, bu videolardan keyin fikrlarini o‘zgartirishdi.
16-sentabr kuni sotuvchini kaltaklagan qorovul va jarayonni videoga olgan katta menejerga nisbatan jinoyat ishlari bo‘yicha Sergeli tumani sudida hukm o‘qilgan. Bundan tashqari, do‘konlar tarmog‘i asoschisi Omadbek Xolmatovga nisbatan internetda tarqalgan videolar yuzasidan tergovga qadar tekshiruv o‘tkazilayotgani ma’lum bo‘ldi.
Mazkur savdo markazi bilan yuz bergan holat bo‘yicha keng jamoatchilik o‘rtasida hali ham mukomalar tugamayapti. Tadbirkorlar, biznes vakillari ham bunga o‘z munosabatini bildirdi.
“Na etikaga, na qonunga to‘g‘ri keladi”
“Asaxiy” va “Asaxiy Books” asoschisi Firuz Allayev aqlli tadbirkor xatolarning oldini oluvchi tizim yaratishini, undan o‘tgan xatolarni ham yechadigan aniq qoidalarni shakllantirishini qayd etdi.
Uning fikricha, biznesda xodim bilan ishlashda eng oson yechim, xatolarning o‘zini quyidagicha kategoriyalashtirish kerakligidadir:
- xodimni bo‘shatishga asos bo‘ladigan xatolar;
- xodimga jarima solishga asos bo‘ladigan xatolar;
- tushuntirish xati bilan ogohlantiriladigan xatolar.
Shuningdek, biznes o‘zi uchun nechta tushuntirish xati bo‘shatishga asos bo‘lishini aniqlab olishi kerak. Masalan, 3ta tushuntirish xati xodimni bo‘shatishga yoki ma’lum bir jarimaga asos bo‘ladi, 5tasi esa — bo‘shatishga.
“Muhimi bu qoidalar ishlasa, uni to‘liq integratsiya qilsa, xatolar nazoratga olinadi. Xodimni haqorat qilish yoki urish na insoniylikka, na etikaga, na qonunga to‘g‘ri keladi”, — deya yakunlagan u.
“Asosiy sabab — tizimlashmaganlikda”
"Profi" xususiy ta’lim muassasalari tarmog‘i asoschisi, biznes-advokat Bektosh Hatamov yuz bergan voqedan keyin “Inbazar” kiyim do‘konlari tarmog‘ini ijtimoiy tarmoqlarda tahlil qilganini, bunda biznesning bir nechta muammolarini ko‘rganini yozadi.
Birinchi o‘rinda biznesda HR yo‘qligi, agar mavjud bo‘lsa ham uning o‘rni ko‘rinmasligi, xodimlar bilan ishlashda aniq belgilangan instruksiyalar mavjud emasligi ta’kidlanadi.
“Shuning uchun deyarli hamma xo‘jayin. Biznes egasi mikromenejment bilan shug‘ullanib yuribdi, u quyi bo‘g‘indagi ishchilarning muammolari bilan ovora. Kompaniyaga tuzukroq sayt ham qilinmagan, jamoatchilik bilan ishlash umuman „nol“, biznes egasi barcha narsaga mas’ul, o‘zi chiqib jamoatchilikdan uzr so‘ramoqda, qilgan ishlari uchun o‘zini o‘zi oqlamoqda”, — deydi Hatamov.
Shuningdek, tadbirkor kompaniyada aniq belgilangan missiya va qadriyatlar mavjud emasligini, strategik jihatlar umuman e’tiborga olinmaganini ham qayd etdi.
Qolaversa, Hatamov kaltak yegan bolaga “Spark” avtomobili sovg‘a qilinishini, uni urgan savdo markazi mas’uliga nisbatan jinoyat ishi ochilishi va buning kompaniya ijtimoiy sahifalarida yoritib borilishini savol ostiga tashlaydi.
“Nega „Spark“ sovg‘a qilindi, bitta urishning narxi shunchami? Nega „Malibu“ emas, nega „Matiz“ emas, undan tashqari xato qilish kompaniyada juda ayovsiz jazolanishini namoyish qilishdi: yo kaltak yeysan, yo qamalasan, hech qanaqasiga kechirim yo‘q, degan narsa kompaniya tomonidan ochib berildi. Bu ham „Public relations“ — PR yo‘qligidan dalolat”, — degan u.
“Auditoriya juda xotirjam”
“VSEBUDET” kreativ agentligi hammuassisi Vitaliy Xalzunov yuz bergan holat unchalik ham ajablanarli bo‘lmaganini, aksincha, u keltirib chiqargan “shovqin” odamlarni hayratlantirib qo‘yganini qayd etadi. “Anchadan beri bunday holatlar bo‘lmagandi, biroq bu shovqin qanday oqibatlarga olib kelishi aniq emas”, deydi u.
Shuningdek, u kiyim do‘konlari tarmog‘ining reklama materiallarini, kuzatuvchilar sharhlarini tahlil qilib, do‘kon auditoriyasi bunday “vertikal” va muammolarni hal qilish usullari haqida “juda xotirjam” munosabatda ekanligini aniqladi.
“Boykot qilishga bo‘lgan chaqiriqlar ham bor, lekin boykot xaridorlar tashrifini to‘xtatgani sababli biznesning tugatilishiga olib kelgan birorta holatni eslay olmayman. Nima uchun bunday bo‘lganligi borasida taxminlar mavjud, lekin bu shunchaki taxmin”, — deydi Vitaliy Xalzunov.
U bunday holatlarda reputatsiya bo‘yicha muvaffaqiyatsizliklar bir joyda jamlanuvchi jamoat portalini yaratish g‘oyasi kelganini, bu kabi holatlar bir haftadan keyin unutilib ketmasligi, vaqti-vaqti bilan istagan odam kim bilan aloqa qilayotganini tekshirib ko‘rishi uchun kerakligini ta’kidlaydi.
“Lekin bu fantastika, chunki „sotib olish va o‘chirish“ mumkin bo‘lgan hamma narsa sotib olinadi va o‘chiriladi. Bu yerda pul va aloqalar bilan biror narsani hal qilish imkoniyatisiz buni qanday amalga oshirish haqida o‘ylash kerak”, — dedi Xalzunov.
“Malakali kadrlar kam”
“Hech qanday „tadbirkorlik“ xatto hech qanday mijozlarga bo‘lgan „g‘amxo‘rlik“ xodimlar bilan muomala qilishning feodal, ayniqsa, noqonuniy usullarini oqlay olmaydi”, — deydi “Korzinka” supermarketlar tarmog‘i marketing direktori Malik Karimov.
U kompaniya va uning asoschisining vaziyatdan chiqib ketishga bo‘lgan harakatini alohida e’tiborga olish kerakligini, ularning PR-sohasi ham yomon ahvolda ekanligini ta’kidladi.
Shuningdek, Karimov huquqni muhofaza qiluvchi organlar tomonidan chuqur tekshiruv o‘tkazilishiga hamda aybdorlarga nisbatan huquqiy doirada choralar ko‘rilishiga umid bildirgan.
