Yevgeniya Son,
auditor, “Yaran Consulting” buxgalterlik kompaniyasi hammuassisi.
Biznesni kengaytirish — bu sezilarli o‘sish va foydani oshirishga olib kelishi mumkin bo‘lgan strategik qadam. Biroq, to‘g‘ri rejalashtirish va nazoratsiz kengayish bankrotlikka olib kelishi mumkin.
1-sabab: moliyaviy rejalashtirishning yetishmasligi
Kengaytirish ijara, ish haqi, logistika va marketing bo‘yicha operatsion xarajatlarni oshirish kabi sezilarli moliyaviy resurslarni talab qiladi, ular kutilgan daromadlardan oshib ketishi yoki hisob-kitob qilishda umuman hisobga olinmasligi mumkin. Rejalashtirish va baholashning yetishmasligi kassa uzilishlari va aylanma mablag‘lar yetishmasligiga olib kelishi mumkin.
Kengaytirish jarayonini boshlashdan oldin barcha ehtimoliy xarajatlarni, shu jumladan xodimlar, uskunalar, marketing va ijara xarajatlarini hisobga olgan holda batafsil moliyaviy rejani ishlab chiqish muhimdir. Zaxira jamg‘armasi kutilmagan xarajatlarni yengishga yordam beradi.
2-sabab: bozor ortiqcha baho berish
Yangi bozorlarda yangi mahsulot yoki xizmatlarga bo‘lgan talabni, filial ochish zaruratini ortiqcha baholab yuborish past savdo va yo‘qotishlarga olib kelishi mumkin.
Kengaytirishdan oldin real talab, raqobat va bozor sharoitlarini baholash uchun bozorni sinchkovlik bilan o‘rganish kerak. Pilot loyihalar va yangi bozorlarni sinovdan o‘tkazish risklarni minimallashtirishga yordam beradi.
3-sabab: boshqaruv tajribasining yetishmasligi
Tez kengayish kompaniyaning yangi bo‘linmalar yoki loyihalarni boshqarish uchun yetarlicha tajribali menejerlarga ega bo‘lmasligiga olib kelishi mumkin. Bunday holat tegishli boshqaruvning yetishmasligi yoki amaldagi top-menejerlarning ortiqcha yuklamasiga olib kelishi mumkin.
Kengayishdan oldin boshqaruv jamoasini tayyorlash va o‘qitish, mutaxassislarni yollash va barcha darajadagi faoliyatni nazorat qilish imkonini beradigan samarali boshqaruv tizimlarini yaratish kerak.
Bundan tashqari, kichik jamoada xodimlar rahbar bilan yaqindan muloqot qilishadi va uning qadriyatlari va biznesga yondashuvini yaxshi tushunadilar. Kompaniya o‘sishi bilan xodimlar menejerlar bilan ko‘proq muloqot qilishadi, ular har doim ham kompaniya qadriyatlarini to‘g‘ri yetkaza olishmaydi. Shuning uchun barcha qadriyatlar va yondashuvlar aniq ifodalangan korporativ madaniyatni rivojlantirish muhimdir. Bu tashkilotning barcha darajalarida yagona qarash va ishlash tamoyillarini saqlab qolishga yordam beradi.
4-sabab: mavjud filiallar yoki asosiy biznesga fokusni yo‘qotish
Kengayish rahbariyat e’tiborini asosiy biznesdan yoki mavjud filiallardan chalg‘itishi, bu esa mahsulot yoki xizmatlar sifatining pasayishiga va mijozlarning yo‘qolishiga olib kelishi mumkin.
Kengaytirishdan oldin jamoa o‘rtasida vazifalarni oqilona taqsimlash kerak, shunda kengayish joriy faoliyatga ta’sir qilmaydi va asosiy biznes yoki amaldagi filiallarga e’tiborni saqlab qolish imkonini beradi.
Biz o‘z amaliyotimizda yirik chakana savdo do‘konlari shahar yoki viloyatda o‘z filiallarini ochayotganini va resurslarning yetishmasligi tufayli sifatli xizmat va yaxshi assortimentni ta’minlay olmayotganini tez-tez kuzatamiz. Bu mijozlarning chiqib kamayishi va sotuvning pasayishiga olib keladi. Asosiy do‘konda ham, filiallarda ham pul yetishmaydi, bu ishonch darajasi, mahsulot assortimenti va sifatini pasaytiradi va reputatsiyaga putur yetkazadi. Natijada, tarmoq yangi filiallarni yopishga yoki o‘z faoliyatini butunlay to‘xtatishga majbur bo‘ladi, chunki o‘z reputatsiyasini tiklash qiyin holga kelib qoladi.
5-sabab: yangi bozorlarga yetarlicha moslasha olmaslik
Bir bozordagi muvaffaqiyatli strategiyalar madaniy, iqtisodiy yoki tartibga soluvchi farqlar tufayli boshqa bozorda ish bermasligi mumkin. Bu turli mamlakatlar bozorlari uchun ham, bir shaharning turli tumanlari uchun ham qo‘llaniladi.
Kengaytirishdan oldin, batafsil tahlil qilish va strategiyalarni madaniy va geografik jihatlar, qonuniy talablar va iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda har bir yangi bozorning o‘ziga xos xususiyatlariga moslashtirish kerak.
Mijozlarimizdan biri, o‘rta toifadagi restoranlar tarmog‘i daromad darajasi yuqori bo‘lgan shahar markazida bir nechta nuqtalarini ochdi va u yerda ishlar a’lo darajada bordi. Turar-joylar hududida restoran ochishga qaror qilgan muassasa, hamyonbop narxlarga qaramay, mijozlar yetishmovligiga uchradi. Odamlar restoranni zamonaviy ko‘rinishi, qimmatbaho va chiroyli mebellari tufayli juda qimmat deb o‘ylashgan. Narxlarning maqbulligini isbotlash uchun ko‘p kuch sarflashga to‘g‘ri keldi. Bu maqsadli auditoriya va uni qabul qilishining yetarli darajada tahlil qilinmaganligi tufayli sodir bo‘ldi.
6-sabab: kompaniya ichida yangi bo‘linmalarning yetarli darajada integratsiyalashmaganligi
Kompaniya kengaytirilganda, ko‘pincha mavjud tuzilmaga to‘g‘ri integratsiyalashuvi mumkin bo‘lmagan yangi bo‘limlar yoki filiallar yaratiladi. Bu funksiyalarning takrorlanishiga, samarasizlik va nizolarga olib keladi.
Kengayishdan oldin jarayonlarni standartlashtirish, yangi xodimlarni o‘qitish va yagona korporativ madaniyatni yaratishni o‘z ichiga olgan integratsiyaning aniq rejasini ishlab chiqish muhimdir. Bo‘limlar o‘rtasidagi muntazam muloqot tushunmovchilik va nizolarning oldini olishga yordam beradi.
7-sabab: huquqiy jihatlarni pisand qilmaslik
Yangi hududlar yoki mamlakatlarga kengayish turli huquqiy talablar va tartibga solish me’yorlari bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bu jihatlarni e’tiborsiz qoldirish jarimalar, sud jarayonlari va hatto faoliyatni taqiqlanishiga olib kelishi mumkin.
Kengaytirishdan oldin yangi hududlarda, yangi sharoitlarda ishlashning huquqiy jihatlarini tushunishga yordam beradigan yuristlar va buxgalterlarni jalb qilishni tavsiya qilamiz. Barcha harakatlar qonunchilikka muvofiqligiga ishonch hosil qilish muhimdir.
Biznesni kengaytirish ko‘plab imkoniyatlarni ochadi, lekin ayni vaqtda katta tavakkalchiliklarni ham keltirib chiqaradi. Yangi bo‘linmalarning yetarli darajada integratsiya qilinmasligi, moliyalashtirish bilan bog‘liq muammolar, hamkorlar va pudratchilarning noto‘g‘ri tanlovi, huquqiy jihatlarni e’tiborsiz qoldirish va barqaror rivojlanishga yetarlicha e’tibor qaratmaslik bankrotlik holatiga olib kelishi mumkin bo‘lgan qo‘shimcha sabablardir. Mazkur xavflarni anglash va tegishli choralar ko‘rish jiddiy moliyaviy muammolarning oldini olishga va kompaniyani muvaffaqiyatli rivojlantirishga yordam beradi.
