“Spot” yil yakunlarini davom ettiradi. Bu gal “Commonwealth Partnership” (CMWP) konsalting kompaniyasi bosh direktori Denis Sokolov ko‘chmas mulk sohasida o‘tgan yil qanday bo‘lgani, qanday o‘zgarishlar kuzatilganligi va 2025-yilda nimalarni kutish mumkinligi haqida so‘zlab berdi. Shuningdek, CMWP tahlilchilari savdo, ofis va ombor ko‘chmas mulk bozorlari tahlilini taqdim etdilar.
Turar joy ko‘chmas mulki
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (ITIM) ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda ikkilamchi bozorda uy-joy narxi yil davomida 6,2%ga oshgan. Shu bilan birga, Toshkentdagi kvartiralar 1,5%ga arzonlashdi. Bir kv.metrning o‘rtacha narxi $1 102ni tashkil qiladi.
Noyabr oyida o‘zbekistonliklar qariyb 22 mingta ko‘chmas mulk oldi-sotdi shartnomasini rasmiylashtirdilar, bu o‘tgan yilga nisbatan 0,8%ga ko‘pdir.
Markaziy bank hisobotiga ko‘ra, birinchi yarim yillikda mamlakatda uy-joy real narxidan 28%ga qimmatlashgan. 2023-yilning birinchi yarmiga nisbatan kvartiralar narxi milliy valyutada 44%ga, xorijiy valyutada 23%ga oshdi.
Shu bilan birga, ish haqining o‘sishi va uy-joy narxlari o‘rtasidagi farq yuqori darajada saqlanib qolmoqda. Dastlabki 6 oyda o‘rtacha ish haqi 17,7%ga, uy-joy narxi esa ish haqidan 1,8 baravarga tezroq oshgan.
Bu ko‘chmas mulk bozorida uy-joy narxlari yuqori baholanganini va ma’lum bir vaqt o‘tishi bilan pasayishi mumkinligini ko‘rsatadi, deb hisoblaydi Markaziy bank.
Shu bilan birga, aholi sonining o‘sishi va yuqori zichlik tufayli kelajakda ko‘chmas mulk bozorida yuqori talab ehtimoli saqlanib qoladi. Xususan, O‘zbekistonda aholi zichligi har kv.kmga 83 kishini tashkil etadi, bu Markaziy Osiyo va Kavkaz mamlakatlaridagi o‘rtacha ko‘rsatkichdan 10 kishiga ko‘pdir.
Toshkentda ijara narxi pasayishda davom etmoqda. ITIM ma’lumotlariga ko‘ra, noyabr oyida poytaxtda o‘rtacha ijara narxi har kv.metr uchun $8,3ni tashkil etdi, bu o‘tgan yilga nisbatan 10,7%ga past. Markaziy bankning qayd etishicha, ijara pasayishiga qaramay, ko‘chmas mulk narxlari o‘sishda davom etmoqda, chunki bozor ishtirokchilari uy-joyni investitsiya sifatida ko‘rmoqdalar va uyni ijaraga berishdan emas, balki narxlar o‘zgarishi hisobiga ko‘proq foyda kutmoqdalar.
“Commonwealth Partnership” tadqiqoti Toshkentda 1 kv.m.ning o‘rtacha narxi ikkilamchi bozorda $1 216ni, yangi qurilgan uylarda esa $1 251ni tashkil etishini ko‘rsatdi. O‘rtacha 50−60 kv.m. maydonga ega kvartira $82−$99 ming turadi.
Kompaniya ma’lumotlariga ko‘ra, biznes-klassdagi kvartiralar uchun o‘rtacha ijara stavkasi $17,07ni, premium uchun esa $22,66ni tashkil qiladi. Kvartiraning o‘rtacha maydoniga nisbatan qayta hisoblanganda, biznes-klassdagi ijara $1 134ga, premiumdagi esa $1 400ga to‘g‘ri keladi.
CMWP tahlilchilarining fikricha, O‘zbekistonda ko‘chmas mulk bozori barqarorlashgan. Narxlarning pasayishi iqtisodiy omillar bilan emas, balki talab qondirilgandan so‘ng yuzaga kelgan tabiiy muvozanat bilan bog‘liq.
2024-yilning dekabrida prezident eskrou-hisoblari joriy etilishini ma’qulladi. Yangi tizimni Samarqand, shuningdek, poytaxtning Yangihayot va Sergeli tumanlarida sinovdan o‘tkazish rejalashtirilgan. “Spot” suhbatlashgan ekspertlarning ta’kidlashicha, eskrou-hisoblarni joriy etish, bir tomondan, firibgarlik va qurilishi tugallanmagan obyektlar xavfini kamaytirsa, ikkinchi tomondan, kvadrat metrning narxi oshishiga olib kelishi mumkin.
Ofislar
2024-yilda Toshkentdagi ofis ko‘chmas mulk bozori barqaror bo‘lib qoldi. Bozorning asosiy muammosi — sifatli ofis maydonlarining yetishmasligi, shu sababli yuqori ijara stavkalari saqlanib qolmoqda.
CMWP tahlilchilarining ta’kidlashicha, ijaraga beruvchilar binolarni bezatishga minimal mablag‘ sarflash strategiyasiga amal qilishda davom etmoqda. Bunday yondashuv ofislarni to‘ldirish jarayonini sekinlashtiradi, chunki ijarachilar, aksincha, ko‘chib o‘tishga tayyor binolarni afzal ko‘rmoqdalar. Bunday obyektlar maydonlarni tanlashda qarorlarni tezroq qabul qilish imkonini beradi, bu esa moslashuvchan ofis maydonlariga bo‘lgan qiziqishni oshiradi.
Kompaniya tadqiqotiga ko‘ra, A toifadagi ofislar yil davomida nisbatan barqarorlikni namoyish etdi. Ayni paytda bu segmentdagi taklifning umumiy hajmi 128 ming kv.m.ni tashkil etadi. Taklifning o‘sishiga qaramay, bozorda hali ham tayyor pardozlangan sifatli maydonlarning yetishmasligi kuzatilmoqda, bu esa premium ofislarga, ayniqsa, xalqaro ijarachilar tomonidan yuqori talabni saqlab qolmoqda.
2024-yil oxiriga kelib, A toifasidagi bo‘sh maydonlar ulushi 58,2% (74,7 ming kv.m.) ga yetdi, bu 2023-yildagi 17,6% (15,1 ming kv.m.) ko‘rsatkichga nisbatan 40,6 foiz punktga ko‘pdir. Bunday o‘sishning asosiy sababi katta hajmdagi yangi maydonlarning foydalanishga topshirilgani bo‘ldi. Mazkur statistika nafaqat tayyor binolarni, balki foydalanishga topshirish bosqichida bo‘lgan binolarni ham o‘z ichiga oladi, ammo mulk egalari ularni ijaraga oluvchilarga taklif qilishni va shartnomalar tuzishni boshlaganlar.
2024-yilda o‘rtacha sof ijara stavkasi (QQS va operatsion xarajatlarni hisobga olmagan holda) oyiga bir kv.m. uchun $34,3ni tashkil etdi, bu 2023-yildagi darajadan (3,6%) yuqoridir ($33,1). Mulkdorlar o‘rtasidagi raqobatning kuchayishi tufayli 2025-yilda ijara haqi darajasi biroz pasayishi kutilmoqda.
An’anaviy ravishda bozorning eng xaridorgir segmenti hisoblangan B toifasida barqaror talab mavjud. Uni bank, IT, FMCG va telekommunikatsiya kabi sektorlar faolligi qo‘llab-quvvatlamoqda.
Bu toifada taklifning umumiy hajmi 344,7 ming kv.m.ni tashkil etadi. 2024-yil oxirida B toifasidagi bo‘sh maydonlar darajasi 12,7% (43,8 ming kv.m.) bo‘lgan. Bu bo‘sh o‘rinlar 3,5% bo‘lgan o‘tgan yilgi darajadan 9,3 foiz punktga ko‘p demakdir. Bunday o‘sish ba’zi xonalarning A toifadan B toifaga qayta tasniflanishi bilan izohlanadi.
B toifadagi o‘rtacha ijara stavkasi 10,1%ga oshdi: 2023-yilda oyiga $21,8dan $24gacha.
Riteyl
CMWP tahlilchilari Toshkentdagi sifatli savdo maydonlarining hajmini 478,5 ming kv.m.ga baholagan, bu 2023-yilga nisbatan 73%ga ko‘pdir.
Kompaniya ekspertlarining qayd etishicha, savdo ko‘chmas mulk bozori uchun muhim voqea umumiy maydoni 200 ming kv.m. bo‘lgan “Tashkent City Mall"ning ochilishi bo‘ldi, shundan 100 ming kv.metri ijaraga beriladi.
2024-yilda savdo markazlarida so‘ralgan ijara stavkalari diapazoni o‘zgarmadi va katta oraliqda — oyiga 1 kv.metr uchun $15dan $70gacha tebranib turdi. Ijara stavkasi savdo markazining sifatiga va uning shaharda joylashishiga, shuningdek bino ichidagi joylashuviga bog‘liq.
Omborlar
2024-yil oxirida CMWP tahlilchilari tomonidan Toshkent shahri va Toshkent viloyatida 191ta ombor ko‘chmas mulk obyektlari qayd etilgan. Ulardan 7tasi (3,7%) davlat mulki, 41tasi (21,5%) xususiy mulk va boshqaruv, 143tasi (74,9%) esa mulkdorlar tomonidan mustaqil foydalanilayotgan yoki muayyan foydalanuvchi buyurtmasi asosida qurilgan hamda erkin ijara bozoriga qo‘yilmagan. Bunday obyektlar ham xususiy shaxslarga, ham davlatga tegishli bo‘lishi mumkin.
Xususiy mulk bo‘lgan A, B va C toifa omborxonalarning umumiy hajmi 391 ming kv.metrni tashkil etadi. Ularning aksariyati Toshkent shahrining janubiy, xususan, sanoat zonalari to‘plangan Sergeli, Bektemir va Yangihayot tumanlarida joylashgan.
M-39 trassasi ombor ko‘chmas mulk bozorini rivojlantirishning istiqbolli yo‘nalishi hisoblanadi. U Toshkentning g‘arbiy qismida bo‘lib, O‘zbekistonni Qozog‘iston bilan bog‘laydi va strategik logistika ahamiyatiga ega, deb ta’kidlaydi CMWP.
Trassa bo‘ylab yirik sanoat zonalari va aholi punktlari joylashgan bo‘lib, unga parallel ravishda temir yo‘llar va stansiyalar o‘tadi. Bu tumandagi raqobatning pastligi investorlar va mulkdorlar e’tiborini jalb etib, uning faol rivojlanishiga xizmat qilmoqda.
2024-yilda Toshkentda birinchi A toifasidagi omborxonalar paydo bo‘ldi va ularning ijara stavkalari har kv.metr uchun $9dan $13gacha o‘zgarib turadi. Birinchi yil davomida bozorda barcha mavjud maydonlarning 90%i ijaraga berildi, qolgan 9%i esa, CMWP prognozlariga ko‘ra, 2025-yil o‘rtalariga borib to‘liq band bo‘lishi kutilmoqda. A toifali omborlarga bo‘lgan yuqori talab ularning sifati va logistika uchun qulayligini qadrlaydigan xalqaro kompaniyalar qiziqishi bilan bog‘liq.
Yil oxiriga kelib, B va C toifasidagi quruq yopiq omborlarning ijara stavkalari kv.metri uchun $6,3gacha pasaydi. Bu sovet davrida qurilgan ko‘p sonli C toifasidagi omborlarning bozorga chiqishi bilan bog‘liq bo‘lib, ular faol ravishda ijaraga taklif qilina boshlandi. Bundan tashqari, ijarachilarning e’tibori joriy yilda foydalanishga topshirilgan A toifasidagi omborlarga qaratildi, bu esa sifatsiz obyektlarga bo‘lgan talabning pasayishiga olib keldi.
“Commonwealth Partnership | Uzbekistan” bosh direktori.
2024-yilda O‘zbekiston ko‘chmas mulk bozori uchun asosiy voqea 2018-yildan 2024-yilgacha davom etgan narxlar o‘sishi birinchi siklining to‘xtashi bo‘ldi. Bu davrda ijara stavkalari va narxlari segmentiga qarab 50−100%gacha oshdi.
Uy-joy segmentida narxlarning pasayishi kuzatildi, ammo u ahamiyatsiz bo‘ldi. Bu bozorning qayta baholanishi va oldingi yillarda narxlarning haddan tashqari yuqori o‘sishi tufayli talabning sovishi natijasi edi. Ilgari qurilish bosqichida narxlarni faol oshirgan ishlab chiquvchilar bozorning yangi holatiga moslasha boshladilar va uni yanada oqilona hamda mukammal qildilar.
Narxlar korreksiyasi
2024-yilni korreksiya boshlanish yili — narxlar real iqtisodiyotga biroz moslasha boshlagan davr deb atash mumkin.
Ko‘chmas mulk bozori ma’lum inersiyaga ega. Bu holat bozorda faoliyat yurituvchi odamlarning qaror qabul qilishda bir-biriga tayanishidan kelib chiqadi. Agar kimdir kvartira sotib olish va qayta sotishdan foyda ko‘rsa, “demak, men ham shunday qilishim kerak” degan tendensiya paydo bo‘ladi. Bunday taqlid qilish effekti bozordagi vaziyat o‘zgara boshlagan taqdirda ham narx tendensiyalarini uzoq vaqt davomida saqlab qolishi mumkin.
Ko‘chmas mulk bozorida tuzatish (korreksiya) — bu shunchaki narxlarning pasayishi emas, balki bozorni yuqoriga harakatlantirgan inersion impuls pasayishni boshlagan jarayon.
Ko‘plab xaridorlar uy-joyning sifatiga emas, balki uni foyda bilan qayta sotish imkoniyatiga e’tibor qaratadi. Bu endi uy-joy bozori emas, balki spekulyatsiya bozoridir. Odamlar uyni yashash maqsadida emas, balki qayta sotish istagi bilan sotib oladilar. Bu ishlab chiquvchilarni tezroq qurishga undaydi, lekin har doim ham sifatli bo‘lavermaydi. Xaridorlar baribir sotib olishsa, nega harakat qilish kerak? Xaridorlar faqat kimdir uyni yuqoriroq narxda sotib olishiga ishonib sotib olganda, bozor odamlar uchun qiymat yaratish emas, balki tavakkalchilik o‘yiniga aylana boshlaydi.
Bozordagi tuzatish — bu shunday jarayonki, bunda spekulyatsiyalar real talab va sifatli loyihalarga o‘z o‘rnini bo‘shatib bera boshlaydi. Xaridorlar kvartirani yuqoriroq narxda shunchaki qayta sotish mumkin emasligini anglay boshlaganda, bozor sog‘lomroq asoslarga qaytishni boshlaydi. Bu narxlarning pasayishi — bozorning tushishi emas, balki kutilmalarning pasayishi. Bu developerlar kvartirani tezda yuqori narx bilan sotish uchun emas, balki uzoq muddatli yashash uchun talab qilinadigan sifatli obyektlarni yaratish maqsadida quradigan bozorda mos narxning qayta tiklanishidir. Bu obyektlar tez qayta sotish uchun emas, balki uzoq muddat foydalanish uchun mo‘ljallangan.
Shunday qilib, ko‘chmas mulk bozoridagi tuzatish aslida bozorni barqarorlashtirishga yordam beradigan hodisadir. Ortiqcha umidlar va spekulyatsiyalar yo‘qolib, real talab va uy-joy sifati birinchi o‘ringa chiqsa, bozor sog‘lomroq ishlay boshlaydi. Odamlar tezkor oldi-sotdi haqida emas, balki uzoq muddatli istiqbol uchun chindan ham to‘g‘ri tanlov qilish haqida o‘ylashni boshlaydilar. Bu juda muhim nuqta, chunki u pufak paydo bo‘lishining oldini olishga yordam beradi. Biz bilamizki, bunday pufaklar oxir-oqibatda doimo yoriladi.
Bundan tashqari, segmentatsiya ko‘chmas mulk bozorida juda muhimdir, bunda badavlat odamlar premium darajadagi uy-joy, o‘rta sinf esa munosib pul evaziga munosib uy-joy sotib olish imkoniyatiga ega.
Avvalgi yillarda quruvchilar, ayniqsa, kichikroq uylarni arzonroq qurishga harakat qilishgan, lekin ularni imtiyozli uy-joy sifatida sotishgan. Kelajakda biz barcha atributlari (ventilyatsiya, qavatlardagi kvartiralar soni kamligi, sifatli boshqaruv) bo‘lgan, narxi $4−5 ming bo‘lgan haqiqiy premium segmentning paydo bo‘lishini va kv.metri uchun $1 ming bo‘lgan kuchli ommaviy segmentning rivojlanishini ko‘ramiz deb umid qilaman.
Shu bilan birga, arzon uy-joy sifatsiz bo‘lmasligi kerak. Zamonaviy qurilish texnologiyalari, loyihalash va xonadon taqsimoti ortiqcha xarajatlarsiz qulay uy-joylar qurish imkonini beradi. Umid qilamanki, qurilish sifatiga emas, balki chiroyli ko‘rinish va marketing va’dalariga e’tibor beradigan quruvchilar birinchi navbatda narxlarning tuzatilishiga duch kelishadi.
Tijorat ko‘chmas mulki
Tijorat ko‘chmas mulkida ham o‘zgarishlar yuz berdi: ofis va savdo binolarida ijara stavkalari pasaydi, bu esa bitimlar sonining o‘sishiga olib keldi. Shu bilan birga, ombor ko‘chmas mulk bozori teskari dinamikani ko‘rsatdi — zamonaviy yuqori toifadagi obyektlarning paydo bo‘lishi tufayli ijara stavkalari oshdi, bu esa sifatli binolarga bo‘lgan yuqori talabni aks ettiradi.
“Tashkent city"dagi uchta bank binosi sotuvga qo‘yildi. Agar savdo bozor sharoitida amalga oshirilsa, u “benchmark” — yirik ko‘chmas mulk uchun kutilayotgan daromadlilik darajasini beradi.
Afsuski, hozircha “institutsional” aktivlar bilan bozor bitimlari amalga oshirilmagan va xalqaro investorlar bozorni chetdan kuzatishda davom etmoqda. Jahon amaliyotida rivojlanayotgan bozorlarda birinchi shunday bitim amalga oshirilishi va mamlakat jahon e’tiboriga tushishi uchun yillar ketishi mumkin, biroq shundan so‘ng investitsiya faolligi yuqoriga o‘sib ketadi.
Institutsional bitim deganda konsultantlarni jalb qilish, texnik, muhandislik va yuridik tekshiruvlarni o‘tkazish, bank mablag‘larini jalb qilish va iqtisodiy baholashni amalga oshiradigan bitim tushuniladi. Muhimi, jarayonning barcha ishtirokchilari bu orqali yangi bozorda bunday bitimlarni amalga oshirish tajribasiga ega bo‘ladilar va yangi investorlar uchun chuqur ekspertizaga tayanishlari va risklardan qochishlari juda muhimdir.
Ko‘chmas mulkka investitsiya bitimi — bu yirik investor nafaqat ko‘chmas mulk obyektini, balki ijara oqimini sotib olish orqali to‘liq faoliyat yuritayotgan biznesni qo‘lga kiritish jarayonidir. Bunday bitimda obyektning o‘zi bilan birga, kelajakda ijara to‘lovlaridan kafolatlangan daromad olish ham muhim ahamiyatga ega. Quyidagi vaziyatni tasavvur qiling: bosh kompaniyalar kafolati ostida 10 yillik uzoq muddatli ijara shartnomalarini imzolagan yirik xalqaro korporatsiyalar joylashgan bino. Bu bino, u qayerda joylashganidan qat’i nazar — Toshkentmi, Ostonami, Bokumi yoki Parij — institutsional investorlar uchun jozibador aktivga aylanadi. Chunki barqaror pul oqimini ta’minlaydigan uzoq muddatli ijara shartnomalari mavjud bo‘ladi.
Bunday obyektlarning asosiy xaridorlari institutsional investorlar — pensiya jamg‘armalari, suveren investitsiya jamg‘armalari va milliardlab sarmoyalarni boshqaradigan boshqa yirik tashkilotlar hisoblanadi. Bunday investorlar uchun investitsiyalarning maksimal xavfsizligi va obyektlarning ishonchliligi muhimdir. Shuning uchun ham ular bunday obyektlarni hatto yuqori narxda sotib olishga tayyor — ular uchun daromadlilik nisbatan past bo‘lsa-da, barqaror va minimal risklar bilan ta’minlanadi.
Bunday institutsional sarmoyadorlar odatda yaxshi ijarachilar, uzoq muddatli shartnomalar va ishonchli boshqaruv bilan tayyor ko‘chmas mulk obyektlarini sotib oladilar. Afsuski, bugungi kunda O‘zbekistonda bunday bitimlar mavjud emas. Buning sabablaridan biri shundaki, bunday o‘yinchilar talablariga javob beradigan “investitsiya mahsuloti” yo‘q. Bunday investorlarga taklif qilinishi mumkin bo‘lgan aktivlar ko‘pincha muammolarga ega bo‘ladi — masalan, qisqa ijara shartnomalari, beqaror qamrov zonasi yoki boshqa kamchiliklar. Institutsional sarmoyadorlar odatda risk qilishga va bunday obyektlarni qayta ishlashga tayyor emaslar.
Agar 2025-yilda investitsiya bitimi amalga oshirilsa (va bank binolaridan tashqari, bozorda boshqa aktivlar ham mavjud), bu bozor uchun eng muhim bosqich bo‘ladi.
Gastronomik ko‘chalar
Toshkentda Taras Shevchenko ko‘chasida joylashgan birinchi gastronomik ko‘chaning bir qismi ishga tushirildi, yana bir nechta shunday ko‘chalar tashkil etilmoqda va loyihalashtirilmoqda.
Rivojlanayotgan shahar sifatida Toshkentning o‘ziga xos xususiyati shundaki, fuqarolarga qulaylik yaratish uchun qancha restoran, do‘kon, ombor va ofislar kerakligini va mavjud biznes qancha xonalardan foydalanishi mumkinligini hali hech kim aniq baholay olmaydi.
Tabiiyki, biz konsultant sifatida talabning prognoz modellarini ishlab chiqamiz va mijozlar bilan ulashamiz, ammo ularni amalda sinab ko‘rish juda muhimdir. Shaharning rivojlanishi nuqtai nazaridan, yangi gastroklasterlar Toshkentga qancha restoran kerakligi haqida tushunchaga ega bo‘lish imkonini beradi.
Gastroklaster formatiga kelsak, shahar uchun nima yaxshiroq — obyektlarning tumanlar bo‘yicha taqsimlanishi yoki ularning bir joyda to‘planishi degan savolga aniq javob hozircha yo‘q. Bu qaror aholining bunday formatlarni qanday qabul qilishiga va ular taklif etilgan konsepsiyalar bilan qanday munosabatda bo‘lishiga bog‘liq.
Eskrou-hisobi
Eskrou-hisoblar yagona maqsad emasligini tushunish muhimdir. Hukumat vazifasi — odamlar o‘z uylarini ololmaydigan holatlarga yo‘l qo‘ymaslik, chunki quruvchi noto‘g‘ri hisob-kitob qilgan yoki mablag‘larni o‘zlashtirgan bo‘lishi mumkin. Bunday holat oila uchun fojiaga, jamiyat uchun esa ijtimoiy muammoga aylanib qolmoqda.
Eskrou-hisoblar eng yomon oqibatlarning oldini olish uchun sinovdan o‘tgan vositalardan biridir. Biroq, ushbu vositani joriy etish nafaqat hukumat, balki birinchi navbatda bank hamjamiyati tomonidan jiddiy sa’y-harakatlarni talab qiladi.
Yangi mexanizmni joriy etish faqat davlat ko‘magida amalga oshirilishi mumkin. Agar hukumat eskrou hisob-raqamlari bilan bog‘liq loyihalarga imtiyozli ipoteka kreditlarini ajratsa, bu quruvchilar va xaridorlar uchun rag‘batlantiruvchi omil bo‘ladi.
Hozirda yangi mexanizm joriy etilishi bozorga qanday ta’sir ko‘rsatishi, buning natijasida qurilish va uy-joy narxlari qimmatlashadimi-yo‘qmi noma’lum. Ipotekani subsidiyalash dasturlari yangi, hali sinovdan o‘tmagan va murakkab mexanizmlar ko‘rinishidagi “qamchi"ning ta’sirini yumshatishga yordam beruvchi o‘ziga xos “shirinlik” vazifasini bajaradi.
2025-yil qanday bo‘ladi?
2025-yilga kelib ko‘chmas mulk bozorining barqarorlashishini va spekulyativ tarkibiy qism — sotib olib, qisqa muddatga ushlab turib, so‘ng qimmatroq sotish amaliyotidan xalos bo‘lishini kutmoqdamiz. Ko‘chmas mulk bozori, xuddi kemadagi ballast kabi, iqtisodiyotga barqarorlik beradi. Aynan shu sabab, barcha mamlakatlarda qisqa muddatli spekulyatsiyalarga to‘sqinlik qilishga harakat qilinadi. O‘zbekistonda ham biz tartibga solishning kuchaytirilishini hamda qonun-qoidalarga yanada qat’iyroq rioya qilinishini talab etilishini kutmoqdamiz.
2025-yilda har qanday, ayniqsa yirik aktivlar egalariga barcha hujjatlarni tartibga keltirish, inshootlar va muhandislik tizimlarining texnik holatini sinchiklab tekshirishga e’tibor qaratish lozim. Shuningdek, mol-mulk solig‘i bazasining ehtimoliy o‘sishini baholash zarur, chunki davlat aktivning balans qiymatini bozor qiymatiga tenglashtirishga harakat qiladi. Bu esa, ayniqsa bo‘sh turgan ko‘chmas mulk egalari uchun muammolar keltirib chiqarishi mumkin.
Biz bozorga bir nechta yirik sifatli ofis loyihalari chiqishini kutmoqdamiz, bu bozorda mulkdorlar o‘rtasida raqobat kuchayishini anglatadi.
Chakana savdo va elektron tijorat sohasida yangi ishtirokchilarning bozorga kirishi muhim omil hisoblanadi. Biz 2025-yilda bir qator taniqli nomlarning paydo bo‘lishini kutmoqdamiz va umumiy sa’y-harakatlarimiz bilan chakana savdo bozori yanada xilma-xil bo‘lishiga umid qilamiz. Muhimi shundaki, professional tarmoq riteyli shahar iqtisodiyoti uchun nafaqat bevosita, balki bilvosita, pudratchi tashkilotlar orqali ham ko‘plab ish o‘rinlarini yaratadi.
Shuningdek, biz savdo markazlari egalari o‘zgaruvchan iste’mol talabiga va zamonaviy riteyl imkoniyatlariga moslashish uchun o‘z konsepsiyalarini zarur darajada egiluvchan tarzda moslashtiradilar, deb umid qilamiz.
Kelgusi yil istiqboliga juda ijobiy qaraymiz, chunki spekulyativ bozordan professional bozorga o‘tish shahar iqtisodiyotiga kuchli turtki beradi.
2025-yilda biz tijorat ko‘chmas mulkida bitimlar sonining faollashishini kutmoqdamiz, chunki shaharda juda ko‘p binolar foydalanilmay qolmoqda. Mulkdorlar o‘z binolariga ijarachi topish uchun nima qilish kerakligini bugun aniq tushunishadi. Ular bo‘sh turgan bino bozor jozibadorligini yo‘qotayotganini tushuna boshlaydilar.
