Brokerlarga 5-martdan boshlab tovar-xomashyo birjasidagi (O‘zRTXB) ayrim savdolarda masofadan turib ishtirok etish cheklandi. Bu haqda vaziyatdan xabardor bo‘lgan ikki manba “Spot"'ga ma’lum qildi.
“Spot” O‘zRTXB va Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi matbuot xizmatlariga so‘rov bilan murojaat qildi, biroq e’lon qilingan vaqtda javob olmadi.
Masofaviy brokerlar narxlar chegarasi (spred) o‘rnatilgan xomashyo tovarlarini sotib olish uchun arizalar yubora olmaydilar. Xususan, bu 2024-yil noyabr oyida Raqobat qo‘mitasi narxlarning oshishini cheklagan AI-80 benzini va propanga tegishli.
AI-80 rusumli avtomobil benzini va suyultirilgan gaz savdosi faqat birjaning 13 ta hududiy filiali yoki ro‘yxatdan o‘tgan savdo maydonchalari orqali amalga oshirilishiga ruxsat beriladi. Boshqa tovarlar bo‘yicha brokerlar birja savdolarida masofadan turib ishtirok etishlari mumkin.
“Spot” suhbatdoshlari Toshkentda 300 ga yaqin broker borligini aytib, barcha xohlovchilar tovar-xomashyo birjasi binosiga jismonan sig‘masligini ta’kidladilar. Manbalardan birining so‘zlariga ko‘ra, yangilik xakerlik hujumlaridan himoyani ta’minlashga qaratilgan.
Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 30-noyabrdagi 687-son qaroriga muvofiq, birja savdolarining har bir ishtirokchisi uchun “internet tarmog‘iga ulangan istalgan joy yoki savdo zallaridan” ishtirok etish imkoniyati ta’minlanishi kerak. Tovar-xom ashyo birjasi birjadan uzoqda joylashgan savdo ishtirokchilarini bir-biri bilan bog‘lash uchun zarur portlar sonini ta’minlashi kerak.
O‘zRTXB saytida birja savdosining afzalliklari orasida “korxonalarning hajmi, ularning tarmoq va idoraviy mansubligi, hududiy joylashuvidan qat’i nazar, barcha savdo ishtirokchilarining teng huquqliligi” ko‘rsatib o‘tilgan. Shuningdek, ko‘p sonli potensial xaridorlar va sotuvchilar tufayli “savdolardagi raqobatning yuqori darajada ekanligi” ta’kidlangan.
4-mart kungi savdo ma’lumotlariga ko‘ra, bir tonna AI-80 benzini narxi 9,35 mln so‘mni tashkil etdi. Propan 4,6% ga arzonlashib, bir tonnasi uchun 7,15 mln so‘mni tashkil etdi.
Avvalroq “Spot” Raqobat qo‘mitasi birjada dizel yoqilg‘isi narxining o‘sish chegarasini belgilagani haqida yozgandi.
26-fevraldan fermerlarni ekish mavsumida qo‘llab-quvvatlash maqsadida yoqilg‘i narxining oshishi boshlang‘ich narxga nisbatan 5% bilan cheklanadi.
