“Commonwealth Partnership Uzbekistan” (CMWP) konsalting kompaniyasi 2024-yil uchun Toshkent ombor bozorining tahliliy sharhini e’lon qildi. Spot tadqiqot bilan tanishib chiqdi (nusxasi tahririyatda bor).
2024-yil yakuni bo‘yicha Toshkent shahri va viloyatda 191 ta omborxona obyekti qayd etilgan. Shundan:
- 7 ta obyekt (3,7%) davlat mulki hisoblanadi;
- 41 tasi (21,5%) — xususiy ombor;
- 143 tasi (74,9%) — BTS-omborlar (Built-To-Suit) — ma’lum bir foydalanuvchining so‘roviga binoan qurilgan binolar.
Toshkentdagi ombor ko‘chmas mulk bozori logistika sektorining o‘sishi va yuk tashish hajmining ko‘payishi fonida faol rivojlanishda davom etmoqda.
CMWP hisob-kitoblariga ko‘ra, 2024-yilda umumiy yuk aylanmasi 51,6 mlrd tonna-km.ni tashkil etdi, bu o‘tgan yilga nisbatan 9% ga ko‘pdir.
Omborxonalar quyidagilarga bo‘linadi:
- A toifa: transport qulayligi bilan qulay logistika joylarida joylashgan, qurilish sifati yuqori bo‘lgan zamonaviy omborlar. Odatda avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari va yuqori darajadagi xavfsizlik choralari kabi ilg‘or texnologiyalarni o‘z ichiga oladi;
- B toifa: A sinfdan kattaroq, kamroq qulaylik va imkoniyatlarga ega, kamroq qulay joylarda joylashgan, lekin hali ham maqbul funksionallik darajasini saqlab qolgan;
- C toifa: ko‘pincha ta’mirlash yoki yangilashni talab qiladigan eski omborlar olis yoki kam rivojlangan hududlarda joylashgan.
2024-yilda Toshkent shahrida birinchi A toifali omborlar foydalanishga topshirildi.
Yil o‘rtalariga kelib ularning bandligi 90% ga yetdi (taxminan 21 ming kv.metr), qolgan 9% i esa 2025-yilda band bo‘ladi. Sifatli omborlarga bo‘lgan asosiy talab xalqaro kompaniyalardan bo‘lib, ular logistika operatsiyalarini rivojlantirish uchun tobora ko‘proq A toifa maydonlarini so‘rashmoqda.
Asosiy ombor maydonlari shahar va viloyatning janubiy tumanlari — Sergeli, Bektemir va Yangiyo‘lda joylashgan.
Shahar markazidan 5 km radiusda omborxona maydonlarining hajmi cheklangan va atigi 42 ming kv.metr. Biroq markazdan 5−10 km masofada omborxonalar hajmi deyarli 5 baravar oshib, 210 ming kv.metrga yetdi.
2024-yilda marketingli ijara stavkalari quyidagicha bo‘ldi:
- A toifasidagi quruq yopiq omborxonalar — har kv.metr uchun $9 dan $13 gacha;
- A toifasidagi, harorat rejimi boshqariladigan omborlar — har bir kv.metr uchun $13 dan $18 gacha;
- quruq omborlardagi o‘rtacha stavka — har kv.metrga $8,5;
- B/C toifasidagi omborlarda o‘rtacha stavka — har kv.metrga $6,3.
B va C toifasidagi omborxona majmualarida ijara stavkalari takliflarning ko‘payishi tufayli biroz pasaydi (har kv.metr uchun $6,67 dan $6,3 gacha). Buning asosiy sabablari sovet davrida mavjud omborlarning ko‘payishi va talabning yangi A toifasidagi obyektlarga o‘tishidir.
Nimalar kutilmoqda?
CMWP tahlilchilarining fikriga ko‘ra, bozor, ayniqsa, yuqori talab saqlanib qolayotgan A toifasidagi omborlar hisobiga o‘sishda davom etadi. Ushbu obyektlardagi bo‘sh o‘rinlar yil davomida nolgacha qisqarishi kutilmoqda.
B va C toifalarida ijara stavkalarining o‘rtacha o‘sishi kutilmoqda, chunki ijarachilar ularni mavjud muqobil sifatida ko‘ra boshlaydilar.
2026-yil oxirigacha yana 100 ming kv.metr yangi ombor maydonlari bozorga chiqariladi.
Ekspertlarning fikricha, istiqbolda 5 yil ichida ombor ko‘chmas mulki developerlari eskirgan obyektlarni rekonstruksiya qiladi va xalqaro biznesning zamonaviy talablariga javob beradigan yangilarini quradi.
Shuningdek, elektron tijorat ombor ko‘chmas mulkini rivojlantirishning asosiy drayveri bo‘lib qolmoqda. Kompaniyalar o‘zlarining maxsus ehtiyojlariga moslashtirilgan BTS omborlarini faol ravishda qurmoqdalar. Biroq, bu 2−3 yildan keyin ijarachilar amaldagi shartnomalarni bekor qilib, o‘zlari uchun qurilgan obyektlarga ko‘chib o‘tishni afzal ko‘rish riskini ham tug‘diradi.
Avvalroq “Spot” Toshkentdagi ofislar uchun ijara narxlari bozordagi yuqori raqobat tufayli pasayishi mumkinligi haqida xabar bergandi.
