O‘zbekistonda ilk bor o‘zboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalari hamda bino-inshootlariga bo‘lgan huquq e’tirof etildi. Bu haqda Adliya vazirligi matbuot xizmati xabar berdi.

1-aprel kuni xalq deputatlari Buxoro viloyat kengashining yakka tartibdagi uy-joylarga va ular joylashgan yer uchastkalariga nisbatan huquqlarni e’tirof etishga qaratilgan qarori qabul qilindi.

Hujjat Jondor tumanidagi Oqtepa mahallasida 2005−2014-yillarda yer uchastkalari egallab olingan 5 ta uchastkaga nisbatan huquqlarni e’tirof etishni nazarda tutadi.

Fuqarolarga ijara huquqi asosida berilgan beshta uchastkaning umumiy maydoni 6 ming kv.metrni tashkil etdi. Shu bilan birga, ularning umumiy maydoni 2 435 kv.metr bo‘lgan turar joy obyektlariga bo‘lgan mulk huquqlari e’tirof etildi.

Qayd etilishicha, ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni e’tirof etish mulkiy nizolarni bartaraf etish va bozorda qonuniy kapital aylanmasining shakllanishiga yordam beradi. Shuningdek, infratuzilma bilan bog‘liq masalalarni hal qilish imkonini beradi.

"Spot.uz"da reklama

Kadastr agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, hozirda 59,08 mingta ariza jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilgan. 11,01 mingta yer e’lon qilingan, 642 ta yer esa jarayonda turibdi.

2024-yilning 8-noyabridan o‘zboshimchalik bilan egallab olingan yer uchastkalariga hamda ularda qurilgan binolar va inshootlarga bo‘lgan huquqlarni e’tirof etish to‘g‘risidagi qonun kuchga kirdi. Hujjat bilan Kadastr agentligi tomonidan 2024−2025 yillar uchun reja-jadval ishlab chiqildi.

Nimalarni rasmiylashtirish mumkin?

Fuqarolar quyidagi ko‘chmas mulklarni o‘z nomiga (ijara va mulk huquqi asosida) qonuniy o‘tkazib olishi mumkin:

  • 2018-yil 1-may kunigacha yakka tartibdagi uy-joy qurib o‘zboshimchalik bilan egallagan yer hamda undagi bino va inshootlar;
  • 2018-yil 1-may kunigacha fuqarolar va tashkilotlar tomonidan hujjatda ko‘rsatilgan maydondan ortiqcha egallangan yer hamda undagi bino va inshootlar;
  • “bir martalik aksiya” doirasida huquqlarni e’tirof etish oxiriga yetmagan yer hamda undagi bino va inshootlar;
  • 2021-yil 8-iyungacha (hokimlarning vakolati bekor qilingunigacha) tuman (shahar) hokimlari qarori bilan ajratilgan, lekin viloyat hokimi yoki xalq deputatlari Kengashi tomonidan tasdiqlanmagan yer;
  • bog‘dorchilik va uzumchilik shirkatlari hududidagi turar joylar hamda ular egallagan yer;
  • kichik sanoat zonalari hududiga 2020 yil 9 martgacha joylashtirilgan tadbirkorlarning yeri;
  • davlat orderi bilan xususiylashtirilgan binolar va uylar egallagan yer;
  • hokim qarori bilan mulk huquqi e’tirof etilgan binolar va uylar egallagan yer uchastkasi.

Qanday talablar bor?

Ko‘chmas mulkni qonuniylashtirish uchun ular quyidagi talablarga javob berishi kerak:

  • yer boshqa shaxsga ajratilmagan yoki auksionga chiqarilmagan bo‘lishi;
  • yer uchastkasidan foydalanishda nizo mavjud emasligi;
  • yer va mol-mulk solig‘i bo‘yicha qarzdorlik mavjud emasligi;
  • muhofaza zonasida, sug‘oriladigan yerda joylashmaganligi;
  • bosh reja talablariga zid emasligi (mavjud bo‘lsa);
  • har bir kategoriyaga xos boshqa shartlar (investitsiya majburiyati bajarilganligi, shirkat a’zosi hisoblanishi va boshqalar).

Yakka tartibdagi uy-joylar egallagan yerlarga ijara huquqi quyidagi hajmda beriladi:

  • 1998-yilning 1-iyuligacha egallangan bo‘lsa — 0,24 gektargacha;
  • 1998-yilning 1-iyulidan 2018-yilning 1-mayigacha egallangan bo‘lsa — Toshkent, Nukus shaharlari hamda viloyat markazlarida 0,06 gektar, qolgan hududlarda 0,12 gektardan oshmagan hajmda.

Ushbu hajmdan ortiqcha yerlar, agar nizo bo‘lmasa, dehqon xo‘jaligi yoki tomorqa xo‘jaligi yuritish uchun rasmiylashtirib beriladi.

To‘lov miqdorlari qanday?

Bir martalik to‘lov miqdorlari hududlarga qarab quyidagicha:

  • Toshkent shahrida — BHMning 5 baravari (1,875 mln so‘m);
  • Nukus shahri va viloyat markazlarida — BHMning 3 baravari (1,125 mln so‘m);
  • viloyatlar bo‘ysunuvidagi boshqa shaharlarda — BHMning 2 baravari (750 ming so‘m);
  • boshqa aholi punktlarida — BHMning 1 baravari (375 ming so‘m).

Qolgan hollarda bir martalik to‘lov tegishli hududdagi o‘rtacha auksion bahosi miqdorida to‘lanadi. I va II guruh nogironlari, oldingi “aksiya” vaqtida yig‘im to‘laganlar to‘lovdan ozod qilinadi, “Ijtimoiy himoya yagona reyestri"ga kiritilganlarga esa 50% chegirma beriladi.

Avvalroq qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlarni auksionga chiqarishda yangi tizim joriy etilishi haqida xabar berilgandi. Uning doirasida auksion g‘olibi yer uchastkasidan 49 yil ijara asosida foydalanishi hamda dala chetida kichik obyektlarni joylashtirishi mumkin bo‘ladi.