Taxminan o‘n kun oldin O‘zbekistonning eng janubiy mintaqasi — ichki va tashqi bozorga ertaki sabzavotlar birinchi bo‘lib yetkazib beriladigan Surxondaryo viloyati fermerlari ertapishar kuzgi piyoz hosilini yig‘ishni boshladilar.
Bu mahsulot allaqachon viloyatning o‘zi va qo‘shni hududlar bozorlarida paydo bo‘ldi. Biroq, o‘tgan yillardan farqli o‘laroq, bu mavsumda piyoz narxi rekord darajaga ko‘tarilmoqda, deya xabar bermoqda EastFruit mutaxassislari.
Yangi hosildan olingan piyozning dastlabki partiyalarini fermerlar daladan o‘rtacha bir kilogrammi 5000 so‘mdan, ya’ni 39 AQSh sentiga teng narxda jo‘natishdi. Shu bilan birga, bozorlarda piyozning chakana narxi kilosi 7000−8000 so‘mdan yoki 54−62 AQSh sentidan sotilmoqda.
O‘zbekistondagi piyoz bozoridagi vaziyatni VESAGRO konsalting kompaniyasi rahbari O‘rmonali Usmonov shunday izohladi:
“2025 yil mart oyining ikkinchi yarmida Surxondaryo viloyatining bir qator tumanlarida (Jarqo‘rg‘on, Qumqo‘rg‘on va Sherobod) fermerlar erta kuzgi piyoz hosilini yig‘ishni boshladilar. Biroq, piyozning yetilish darajasi hali uni uzoq masofalarga tashishga imkon bermayapti — xalq tilida aytganda, piyoz hali „kiyinmagan“. Shu sababli, hozirda mahsulot asosan Surxondaryo viloyati va unga qo‘shni hududlardagi bozorlarda sotilmoqda. Shunday bo‘lsa-da, bu mavsumda fermerlar narxlardan juda mamnun. O‘tgan yili ayni shu paytda yangi hosildan olingan piyozning kilosi dalalarda taxminan 500 so‘mdan (4 AQSh senti) yuklab jo‘natilgan bo‘lsa, bu yil boshlang‘ich narxlar 10 baravar yuqori”.
Urmonali Usmonovning fikricha, narxlarning yuqori bo‘lishining asosiy sababi ertaki kuzgi piyoz ekin maydonlarining sezilarli darajada qisqarganidir.
“Mart oyining uchinchi o‘n kunligida o‘tgan yilning avgust-sentabr oylarida ekilgan “avgustki” deb ataladigan kuzgi piyozni yig‘ib olish boshlandi. Taxminiy hisob-kitoblarimga ko‘ra, butun O‘zbekiston bo‘yicha ushbu kuzgi piyozning umumiy maydoni 30−40%ga qisqargan. Shunday vaziyat, menimcha, qo‘shni davlatlarda ham kuzatilgan. Hosildorlik va pishish muddatlariga kelsak, 2024-yilning kech kuzi va qishida g‘ayritabiiy sovuqlar bo‘lmadi — ob-havo sharoiti qulay edi. Hosildorlik o‘tgan yilgi darajada qoldi, pishish muddati esa o‘zgarmadi. Biroq, hozirda piyoz hali “kiyinmagan"' va kerakli yetuklikka erishish uchun vaqt talab etiladi. O‘ylaymanki, tarmoq sifatidagi va eksportga yaroqli hajmdagi mahsulotlar 2025-yilning 15−20-aprel kunlari ichki bozorda paydo bo‘ladi”
Mamlakatning eng janubiy hududida mart oyining oxirida boshlangan kuzgi piyoz hosilini yig‘ib olish, mintaqa va piyoz navlariga qarab, iyun oyining o‘rtalari — iyul oyining boshlarigacha davom etadi. Mutaxassis tushuntirishicha, O‘zbekistonda kuzgi piyozning pishish muddati uzoqroq bo‘lgan navlari ham yetishtiriladi.
Yaqin oylarda piyoz narxi qanday bo‘ladi?
Odatda ertaki sabzavotlar narxi ulgurji yetkazib berish va mavjud hajmlar ko‘payishi bilan tez tushadi. Biroq, bu mavsumda piyoz narxining o‘zgarishi boshqacha bo‘lishi mumkin.
“Avgust piyozi” ekin maydonlarining qisqarishi ishlab chiqarish hajmining kamayishiga olib keldi. Endi narxlar o‘tgan yilgi hosilning zaxiralariga, aniqrog‘i, ularning tugash tezligi va tashqi bozorlardagi talabga bog‘liq bo‘ladi. O‘zbekiston Markaziy Osiyodagi eng yirik bosh piyoz eksportchisi hisoblanadi.
“Noyabr-dekabr oylarida ekilgan piyozni yig‘ib-terish odatda keyingi yilning avgust oyi boshida boshlanadi. Mening hisob-kitoblarimga ko‘ra, 2024-yilda ushbu piyoz ekin maydonlari 2023-yil darajasida qolgan. O‘tgan qish va bahor boshidagi qulay ob-havo sharoitlarini hisobga olsak, hosilning o‘tgan yilgiga teng bo‘lishini va pishish muddatlari sezilarli darajada o‘zgarmasligini kutish mumkin. Bu O‘zbekistonda piyoz bozoridagi narxlarni barqarorlashtiradigan omil bo‘ladi va avgust oyidan boshlab ularning pasayishiga olib kelishi mumkin”, deya xulosa qildi Urmonali Usmonov.
